بررسي نحوه انتشار صوت در لايه ترموكلاين در جنوب درياي خزر (سواحل بابلسر)

اقيانوس به‌عنوان محيطي سيال، امواج صوتي را در خود منتشر مي‌كند. همچنين، نحوه انتشار امواج صوتي در دريا با نيمرخ سرعت صوت ارتباط نزديكي دارد. توزيع سرعت صوت در اقيانوس به‌‌وسيله پديده‌هاي صوتي و چگالي (دما و شوري) مشخص مي‌شود. جبهه‌ها، پيچك‌ها و ديگر ويژگي‌هاي ديناميكي آب دريا نيز مي‌توانند انتشار سيگنال‌هاي صوتي را تحت تاثير قرار دهند. در اين مقاله با استفاده از داده‌هاي اندازه‌گيري شده، كه در سال 2003 م و در فصل پاييز در بخش جنوبي درياي خزر (سواحل بابلسر) توسط پژوهشگاه علوم اقيانوس‌شناسي و جوي اندازه‌گيري و ثبت ‌شده‌اند، روند تغييرات فشار اكوستيكي با استفاده از داده‌هاي اندازه‌گيري شده دما و شوري در حالت مستقل از برد (تنها يك نيمرخ سرعت صوت وارد شده است) و در محيط نرم‌‌افزار متلب مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است. نتايج نشان مي‌دهد كه با نصب منبع صوتي در عمق 6 متري از سطح دريا (بالاي لايه ترموكلاين)، يك كانال صوتي به‌دليل اثر وارونگي ريز دمايي روي نيمرخ سرعت صوت شكل مي‌گيرد. در اين حالت، منطقه كور براي عمق‌هاي بيشتر از 30 متر و بردهاي بالاتر از 2700 متر نيز تشكيل مي‌گردد. همچنين، با قراردادن منبع اكوستيكي در عمق‌هاي 40 متري (وسط ترموكلاين) و 52 متري (پايين ترموكلاين) مشاهده شد كه پرتوهاي صوتي به‌سمت بستر دريا خميده و به‌صورت حركات زيگزاگ در محيط منتشر مي‌شوند. در اين حالت به نواحي بالاي منبع صوتي، انرژي صوتي بسيار كمتري نفوذ مي‌كند و سبب تشكيل نقاط كور وسيعي در اين مناطق مي‌گردد.