تاثير تلقيح ميكوريزايي بر برخي ويژگي هاي فيـزيولوژيكي و عملكرد شنبليله (Trigonella foenum-graecum L.) تحت تنش خشكي

The Effect of Mycorrhizal Inoculation of Fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.) on its Yield and Some Physiological Characteristics Under Drought Conditions

همزيستي قارچ هاي ميكوريزا با ريشه گياهان از طريق بهبود صفات مورفولوژيك و فيزيولوژيك گياه مي‌تواند سبب واكنش مثبت گياهان، به‌ويژه در شرايط نامساعد محيطي، گردد. آزمايشي براي مطالعه تاثير قارچ هاي ميكوريزا در سطوح تنش خشكي بر رشد و عملكرد شنبليله، به صورت كرت‌هاي خردشده در قالب بلوك هاي كامل تصادفي در گلخانه دانشگاه زابل در سال 1392 انجام شد. تيمارها شامل تنش خشكي در سه سطح شاهد (70 درصد رطوبت قابل استفاده)، تنش ملايم (50 درصد رطوبت قابل استفاده) و تنش شديد (30 درصد رطوبت قابل استفاده)، به عنوان عامل اصلي و سه گونه قارچ ميكوريزا (Glomus intraradices، versiform G.، G. mosseae) و بدون قارچ به عنوان عامل فرعي در نظر گرفته شدند. تاثير تنش خشكي بر تمام خصوصيات مورد مطالعه معني دار بود، به طوري كه تنش شديد تعداد برگ در گياه، ارتفاع ساقه، طول ريشه، محتوي كلروفيل b را به ترتيب 22/22، 9/2، 3/26، 1/3 درصد نسبت به شاهد (بدون تنش) كاهش و پرولين و كربوهيدرات برگ را به ترتيب به ميزان 04/36 و 98/20 درصد نسبت به شاهد افزايش داد. قارچ هاي ميكوريزا بر ميزان كربوهيدرات و پرولين برگ تاثير معني داري نداشتند. اثر متقابل قارچ و تنش خشكي بر برخي صفـات از جمله غلظت كلـروفيل a و كل، عملكرد دانه و همچنين درصـد كلون سازي (كلونيزاسيون) معني دار بود. در بين سه گونه قارچ مورد استفاده، گونه G. mosseae عملكرد بهتري در بهبود صفات در شرايط تنش خشكي داشت. در نتيجه مي توان چنين بيان داشت كه در شدت هاي مختلف تنش خشكي، استفاده از قارچ هاي ميكوريزا با افزايش درصد كلونيزاسيون و رنگيزه هاي فتوسنتزي مي تواند در كاهش اثرات تنش خشكي و افزايش عملكرد دانه در گياه موثر واقع گردد.

To study the effects of mycorrhizal inoculation of fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.) plants and on its growth and yield under drought stress conditions a greenhouse experiment was carried out in split plot using a randomized complete block design at Zabol University green house in 2013. Treatments were three drought stresses: control, mild stress and severe stress (70, 50 and 30% FC) assigned to main plots, and three species of mycorrhizal treatments (Glomus intraradices, G. versiform, G. mosseae and non-inoculation as control) to sub-plots. The effects of drought on all traits under study were significant, and reduced number of leaves per plant, plant height, root length, chlorophyll b and total chlorophyll by 15.6, 7.6, 10.7, 2.5 and 8.4 % and increased proline and carbohydrates by 38.6 and 17.7 % as compared with the control. Mycorrhizal treatments did not affect the amount of carbohydrates and proline content significantly. Interaction of mycorrhiza and drought stress was significant on grain yield, chlorophyll a and total chlorophyll. Among the mycorrhizal strains G. mosseae affected the traits significantly under drought conditions. The results suggested that mycorrhizal treatments of plants at different drought stresses could improve grain yield of fenugreek and reduce the negative effects of drought by increasing photosynthetic pigments and other quantitative and qualitative traits.