تغييرات عملكرد ماده خشك و برخي از اسموليت ها و عناصر در ژنوتيپ‏هاي گندم (Triticum aestivum L.) تحت تنش كم آبي

Variations of Dry Matter Yield, Some of Osmolytes and Nutrient Elements in Wheat Genotypes (Triticum aestivum L.) under Drought Stress

به منظور بررسي تغييرات برخي اسموليت ها و ميزان عناصر در ژنوتيپ هاي گندم تحت تنش كم آبي، آزمايشي گلخانه اي به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار در دانشكده علوم كشاورزي دانشگاه محقق اردبيلي اجرا شد. فاكتورهاي آزمايش شامل سه سطح تنش كم آبي (85% (شاهد)، 60% و 35% ظرفيت زراعي) و پنج ژنوتيپ گندم (ميهن، C-88D-7، C-88D-17، C88D-19 و C88D-20) بودند. نتايج نشان داد كه با افزايش شدت تنش كم آبي، ميزان پتاسيم كاهش ولي عناصر سديم، فسفر و همچنين اسموليت هايي مانند پرولين و قندهاي محلول به طور معني داري افزايش يافتند. با اين حال، كمبود آب، ميزان پروتيين كل را در ژنوتيپ هايC-88D-19 ، C-88D-17 وC-88D-20 و كلسيم را در رقم ميهن و ژنوتيپC-88D-19 كاهش داد. درحالي كه تاثير كم آبي بر ساير ژنوتيپ ها منجر به افزايش اين صفت ها شد. به طوري كه، پروتيين كل در رقم ميهن و ژنوتيپ C-88D-7 و ميزان كلسيم در C-88D-20،C-88D-17 و C-88D-7 با تشديد تنش افزايش يافت. به نظر مي سد در ميان ژنوتيپ هاي مورد بررسي، رقم ميهن و ژنوتيپ هاي C-88D-17 وC-88D-19 داراي مقاومت نسبي به تنش در شرايط گلخانه اي مي باشند. همچنين، از آن جايي كه ژنوتيپ C-88D-20 تحت تاثير تنش كمترين تجمع پرولين و عملكرد ماده خشك را نسبت به ساير ژنوتيپ ها توليد كرده و كاهش انباشت قندهاي محلول و پروتيين كل هم در آن مشاهده شدند، به نظر مي رسد اين ژنوتيپ نسبت به ساير ژنوتيپ ها به تنش كمبود آب حساس باشد.

To study variations of osmolytes and nutrient elements in wheat genotypes under drought stress a factorial experiment based on completely randomized design with three replications was carried in both greenhouse and laboratory of Mohaghegh Ardabili University, Ardabil, Iran. Treatments consisted of water deficit in three levels (85%, 60% and 35% of field capacity) and five wheat genotypes (Mihan, C-88D-7, C-88D-17, C88D-19 and C88D-20). Results showed that increasing water deficit resulted in reduced amount of potassium, whereas, elements like sodium, phosphorus, proline and soluble sugar were significantly increased. Drought stress, however, reduced the total protein content in C-88D-19, C-88D-17 and C-88D-20 genotypes and, calcium content in ‘Mihan’ and C-88D-19. In the mean time, protein and calcium contents increased in other genotypes in such a way that total protein content of ‘Mihan’ and C-88D-7 and, calcium content of C-88D-20, C-88D- 17 and C-88D-7 were increased with increasing drought stress. Since C-88D-20 showed lowest proline and soluble sugar accumulation and biomass production than other genotypes it would be considered as a sensitive genotype to water stress as compared to the other genotypes.