ارزيابي برخي لگوم‌هاي علوفه‌اي در شرايط آبياري محدود

Evaluation some Forage Legumes in Limited Irrigation Condition

لگوم‌هاي علوفه‌اي از نظر تحمل كم‌آبي و پتانسيل توليد در شرايط محدود آبي رفتار و پاسخ متفاوتي دارند و با ارزيابي آنها مي‌توان نسبت به گزينش لگوم مناسب در شرايط كم‌آبياري اقدام نمود. بدين منظور پژوهشي طي دو سال زراعي 1392-1390 در ايستگاه تحقيقاتي تيكمه‌داش مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان آذربايجان شرقي اجرا شد. آزمايش به صورت اسپليت پلات با طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي اجرا گرديد. كرت اصلي شامل: عدم آبياري، يك‌بار آبياري و دوبار آبياري بود و در كرت‌هاي فرعي 4 نوع لگوم علوفه‌اي شامل ماشك گل خوشه‌اي، نخود علوفه‌اي، ماشك پانونيكا و خلّر قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه تاثير روش آبياري بر صفات ارتفاع، تعداد ساقه، مساحت برگ، وزن تر برگ و وزن خشك برگ غير معني‌دار است ولي انواع لگوم از نظر صفات فوق به طور معني‌دار اختلاف نشان دادند و اختلاف آنها در سطح احتمال يك درصد معني‌دار بود. همچنين، تاثير تيمارهاي آبياري و نوع لگوم بر ميزان پروتيين علوفه در سطح احتمال يك درصد معني‌دار بود. اثرات سال و نوع لگوم براي عملكرد علوفه تر و خشك معني‌دار بود ولي اثر آبياري و اثرات متقابل سال × آبياري و آبياري × نوع لگوم غيرمعني‌دار گرديد. به نظر مي‌رسد در شرايطي كه اين پژوهش انجام شده است اختلاف تيمار بدون آبياري با تيمارهاي يكبار و دو بار آبياري نتوانسته است به صورت معني‌دار ظاهر شود. با توجه به نتايج حاصل از تجزيه واريانس و مقايسات ميانگين كليه صفات كمّي اندازه‌گيري شده و همچنين در نظر گرفتن درصد پروتيين خام، به ويژه مقدار عملكرد پروتيين خام در علوفه در حالت تر و خشك، به نظر مي‌رسد گونه‌هاي ماشك گل خوشه‌اي و خلّر مناسب‌ترين نوع بودند و مي‌توان آن دو را به عنوان لگوم‌هاي مناسب براي توليد علوفه به صورت ديم، در مناطق مختلف آذربايجان شرقي با آب و هواي مشابه محل آزمايش معرفي نمود.

Forage legumes respond differently to limited irrigation regimes. Their evaluation may, thus, help to select drought tolerant types for limited irrigation conditions. In this study four type of forage legume were studied for two years in Tikma-Dash Research Station of East Azarbaijan Agricultural and Natural Research Center, Tabriz, Iran, in a randomized complete block design using split-plot experiment in 2011-2013 years. Irrigation regimes (without irrigation, one irrigation and two irrigations) were assigned to main plots and four forage types (hairy vetch, grass pea, Pannonica sativa and lathyrus) were assigned to subplots. The results of analysis of variance showed that the effect of irrigation on plant height, number of shoots, leaf area and plant fresh and dry weights were not significant. Howere, legume types affected these traits significantly (P?0.01). The effect of irrigation levels and legume types on protein content of hay were significant (P < 0.01). The effects of year and legume type were also significant as to fresh and dry yield of forages. However irrigation, year× irrigation and irrigation× legume type interactions were not significant. Interaction effect of year × legume type was significant (P?0.01). It seems that under the environmental conditions of this research, differences between no irrigation treatment and irrigation treatments were non significant. Considering the results of variance analysis for all quantitative traits measured and crude protein percentages in fresh and dry forage types and yield hairy vetch and lathyrus can be considered a promising type to introduce for dry lands.