تاثير سطوح آبياري و كود نيتروژني بر عملكرد دانه و خصوصيات فيزيولوژيكي چهار رقم جو (Hordeum vulgare)

Effect of Irrigation and Nitrogen Fertilizer Levels on Physiological Characteristics of Four Varieties of Barley (Hordeum vulgare)

اين پژوهش به منظور بررسي اثر سطوح آبياري و كود نيتروژني بر عملكرد دانه و خصوصيات فيزيولوژيكي چهار رقم جو زراعي (Hordeum vulgare) در دانشگاه آزاد اسلامي واحد مياندوآب در سال 1392 در قالب آزمايش فاكتوريل اسپيلت پلات بر پايه بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا شد. تيمارهاي آزمايش شامل سطوح آبياري در سه سطح، آبياري كامل (شاهد)، قطع آبياري در مرحله آبستني (كد 40 مقياس زيدوكس) و قطع آبياري در مرحله گلدهي (كد 60 مقياس زيدوكس) و كود نيتروژني در چهار سطح 20، 40، 60 و 80 كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار و ارقام جو شامل ماكويي، ولفجر، صحرا و جنوب بودند. عملكرد دانه در زمان برداشت محصول تعيين گرديد. مساحت برگ پرچم، ميزان كلروفيل برگ پرچم و ميزان پرولين برگ پرچم، ميانگره برگ پرچم (پدانكل) و طوقه در اوايل مرحله شيري شدن دانه ها (كد 73 مقياس زيدوكس) اندازه گيري شدند. كاربرد 80 كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار بيشترين عملكرد دانه، مساحت برگ پرچم، ميزان كلروفيل برگ پرچم و مقدار پرولين را به همراه داشت. در صفات مورد مطالعه در شرايط آبياري كامل اختلاف معني داري از لحاظ ميزان پرولين مشاهده نشد و در تيمارهاي قطع آبياري به ترتيب برگ پرچم، ميانگره برگ پرچم و طوقه بيشترين مقدار پرولين را به خود اختصاص دادند. در تيمار آبياري كامل بيشترين و كمترين عملكرد دانه، مساحت برگ پرچم و ميزان كلروفيل به ترتيب به ارقام ماكويي و جنوب و در شرايط قطع آبياري در مرحله آبستني به ترتيب بيشترين و كمترين عملكرد دانه، مساحت برگ پرچم و ميزان كلروفيل به ارقام جنوب و ولفجر تعلق داشتند. منحني هاي رگرسيوني نشان دادند كه با افزايش شدت تنش كمبود آب، اختلاف بين تيمارهاي نيتروژني بر عملكرد دانه كاهش يافته و ميزان پرولين موجود در اندام ها به شدت افزايش يافت و برعكس در شرايط آبياري كامل اختلاف بين سطوح تيمارهاي نيتروژني بر عملكرد دانه به حداكثر رسيده و ميزان پرولين موجود در اندام هاي مورد مطالعه كاهش چشمگيري نشان داد. منحني هاي رگرسيوني در ارقام ماكويي و ولفجر از شيب بيشتري برخوردار بود كه حاكي از كاهش بيشتر عملكرد دانه و افزايش كمتر در ميزان پرولين اين ارقام در مقايسه با جوهاي صحرا و جنوب در شرايط تنش كمبود آب است.

This field study was conducted in a factorial split plot experiment based on randomized complete block design with three replications to evaluate the effect of irrigation and nitrogen fertilizer levels on physiological characteristics of four varieties of barley (Hordeum vulgare) during 2012 in Azad University of Miandoab. Irrigation levels were full irrigation, cutting off irrigation at boot stage (code 40 scale zadoks) and cutting off irrigation at flowering stage (code 60 scale zadoks). Nitrogen levels were 20, 40, 60 and 80 kg ha-1. Varieties under study were ‘Makuyi’, ‘Valfajr’, ‘Sahra’ and ‘Jonoob’. Traits studied were seed yield, flag leaf area, chlorophyll content of flag leaf and proline content of flag leaf, and peducle length. The results showed that highest grain yield, flag leaf area, chlorophyll content of flag leaf and proline content were obtained by using 80 kg.ha-1 nitrogen. Data collected also showed that at 80 kg.ha-1 nitrogen and full irrigation, the highest and lowest grain yield, flag leaf area, chlorophyll content of flag leaf belonged to ‘Makuyi’ and Jonoob, respectively. However, cuuting off irrigation at boot stage resulted in highest and lowest grain yield, flag leaf area, chlorophyll content of flag leaf to Jonoob and Valfajr, respectively. Cutting off irrigation at flowering stage decreased grain yield and increased proline content in ‘Makuyi’ and ‘Valfajr’. However, lowest reduction in grain yield, and highest increase in proline content were measured in ‘Sahra’ and ‘Jonoob’ varieties. Decreasing slope of regression curves was higher in ‘Makuyi’ and ‘Valfajr’. This indicates that cutting off irrigation at flowering stage reduced yield and increased proline content of these varieties compared to ‘Sahra’ and ‘Jonoob’.