قضا و قدر و ارتباط آن با اعيان ثابته از منظر ابن‌عربي

Ibn Arabi’s Standpoint on Decree and Destiny and their Relation with Permanent Archetypes

ابن‌عربي در آثار مختلف خود، به‌ويژه در فصوص الحكم كه دربردارنده آخرين ديدگاه‌هاي اوست، به تحليل قضا و قدر و اعيان ثابته و ارتباط آنها با وحدت شخصي وجود پرداخته است. دفاع وي از وحدت شخصي وجود و تشكيك در مظاهر آن، اين پندار را پديد آورده كه قبول وحدت شخصيِ وجود، به سرايت «جبر» در ساحت رفتاري انسان مي‌انجامد؛ زيرا در نظريه وحدت شخصي وجود، همه‌كاره در دار وجود، حضرت حق است. بنابراين صدور هر فعلي از انسان، يك صدور مجازي است. ابن‌عربي كه اين ديدگاه جبرگرايي را در افعال انسان قبول ندارد و چنين برداشتي را ساده‌لوحي مي‌داند، به تحليل وحدت شخصي وجود، و قضا و قدر و رابطه آنها با اعيان ثابته پرداخته است و با تبيين سرّ قدر و قبول و دفاع شديد از وحدت شخصي وجود، به تعامل حق و عبد در تحقق افعال حكم كرده و اختيار انسان را به رسميت شناخته است. اين مقاله، با كاوش در تبيين و تحليل ديدگاه ابن‌عربي، از زاويه‌اي نو به آن پرداخته است.

Abstract: Ibn Arabi has analyzed and discussed decree and destiny as well as permanent archetypes and their relations with personal unity of existence within his various works especially Fosoul Al-Hokm which includes his last viewpoints. His justification from personal unity of existence and doubt on its manifestation has brought this idea that accepting personal unity of existence leads to spread over the human behavioral trends because according to the personal unity of existence, God is the omnipotent of the world. Therefore, every act of human is virtual. Rejecting this determinism viewpoint about human acts and considering it as a naïve inference, Ibn Arabi has investigated personal unity of existence, decree and destiny, and their relation with permanent archetypes and also by explaining the secrecy of destiny, accepting and defending the personal unity of existence seriously, he believes in interaction of God and human in realization of human acts and consequently recognized human free will. Investigating and explaining Ibn Arabi’s standpoint, the paper has adopted a new approach to the same.