تحليل فعاليت زمين ساختي حوضه آبخيز فرحزاد از طريق شاخص هاي ژيومورفيك

Analysing of tectonic activity, Farahzad basin using geomorphic indicators

بخش هايي از پوسته زمين در عهد حاضر داراي حركات زمين ساختي هستند و در آينده نيز مستعد بروز خطر خواهند بود. از اين رو، اشكال ژيومورفولوژيكي در برابر فعاليت هاي زمين ساختي بسيار حساس بوده و در اثر اين حركات تغيير مي كنند. ارزيابي فعاليت هاي زمين ساختي با استفاده از برخي از شاخص هاي كمي، نقش مهمي را در شناخت اين فعاليت ها داشته و به تفسير وضعيت زمين ساختي مناطق كمك مي نمايد. در اين پژوهش از شاخص هاي شيب طولي رودخانه(SL)، نسبت پهناي كف دره به ارتفاع آن(VF)، عدم تقارن حوضه زهكشي(AF)، تقارن توپوگرافي معكوس(T)، نسبت شكل حوضه(BS) و پيچ و خم رودخانه(S) براي تعيين ميزان فعاليت زمين ساختي حوضه آبخيز فرحزاد در شمال شهر تهران استفاده شده است. اين حوضه با وسعتي معادل 8/35 كيلومترمربع، يكي از زيرحوضه هاي محدوده كوهستاني شمال اين شهر مي باشد كه با توجه به وقوع فرايندهاي دامنه اي(از جمله لغزشي و ريزشي)، مكان مناسبي براي ارزيابي فعاليت نسبي زمين ساخت به حساب مي آيد. رودخانه فرحزاد اين حوضه از ارتفاعات خاوري امامزاده داوود سرچشمه مي گيرد. روش تحقيق بر پايه روش تحليلي استوار است. ابزارهاي مورد استفاده در اين پژوهش شامل نقشه هاي توپوگرافي و زمين شناسي منطقه مورد مطالعه، تصوير ماهواره اي و سامانه اطلاعات جغرافيايي در قالب نرم افزار ARC GIS 10 مي باشد. همچنين، نتايج كمي بدست آمده طي چندين مرحله كار ميداني مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج بدست آمده از اين پژوهش نشان مي دهد كه منطقه مورد مطالعه براساس شاخص هاي SL، VF، AF، T، SMF، EU، FD و S از لحاظ زمين ساختي در وضعيت فعال و تنها بر اساس شاخص BS در حالت نيمه فعال قرار دارد. تحليل اين كميت ها در مجموع نشانگر فعال بودن اين حوضه در عهد حاضر مي باشد و حوضه براساس شاخص IAT در كلاس 1 قرار مي گيرد. اين نتايج با شواهد ژيومورفولوژيكي از جمله وقوع زمين لغزش در منطقه نيز مطابقت دارد.

In the present age the parts of the earthʹs crust have tectonic movements and in the future will be more prone to risk. Geomorphological processes and also forms is very sensitive to the tectonic activity and changes by this motion. The assessment of tectonic activity using by some indicators have a major role in identifying these activities and helps to interpret the tectonic regions. Research Methodology: In this study for the determination of tectonic activity in Frahzad basin in the north western of metropolitan Tehran, using and calculating geomorphic indices such as Stream length gradient index (Sl), Valley floorvalley height ratio (Vf), Asymmetric factor (Af), Topographic inversion symmetry (T), Drainage basin shape ratio (Bs), and meandering rivers (S). The research procedure is based on analytical method. The Physical and conceptual tools of this research are the topography and geology maps of the study area, satellite images and GIS software, in the form of ARC GIS 10 and several field visits from landforms, has been used. Discussion and Results: This basin, with an area equivalent to 35,8 kilometers, one of the subbasins of the mountain range north of the Tehran metropolis, according to range of processes (mainly sliding and falling), is suitable for the assessment of relative tectonic activity. Conclusion: The results indicate that the farahzad basin based on indicators of the Sl, Vf, Af, T and S in active status and Semi-active status is measured according Bs. Analysis of these quantities represent the activity of the basin in the present age and the average tectonic activity based on IAT index (Index of relative active tectonics) puts this basin in the class 1. The results correspond with the geomorphological evidence (landslide occurrence).