بازگشت به مركز در «التوهم» حارث محاسبي

العوده الي المركز في «التوهم» من مولف الحارث المحاسبي

حارث محاسبي در «التوهم»، سفر روح به جهان ديگر را به شيوه دوم‌شخص و در قالب معراج‌نامه روايت مي‌كند. از شاخص‌ترين عناصري كه سفرنامه و به تبع آن معراج‌نامه بر اساس ماهيت خود بر آنها استوار است، زمان و مكان است. زمان و مكان در ارتباط با شهود روح، فضاي عالم مثال است. فضايي كه با بازسازي زمان‌هاي موعود، دوري و نزديكي به مركز را در دو مكان مجزا نشان مي‌دهد. جايي كه پروردگار سيماي كريم خود را به‌تمامي بر مومنان آشكار مي‌كند، بالاترين نقطه بهشت است. بر اساس نظرات ميرچا الياده تجربه ديني تكرار عوالم روحاني است. زمان نيرومند و شگفت‌انگيزِ نخستين تجلي، تكرار مي‌شود و ابديت مقدس در حادثه موخر رستاخيز، ميثاق نخستين را يادآوري مي‌كند. در اين پژوهش مكان و زمان سفر روح و كهن‌الگوهاي مربوط به آن‌ را از ديد اسطوره‌شناسي مي‌كاويم. آيا ساحت خيال از ناخودآگاه جمعي غني شده، و با ترسيم سفر روح به حد اعلاي قربت، انسجام‌يافتگي و تماميت را نشان مي‌دهد؟ روح چه مسيري را طي مي‌كند تا دوباره نخستين روزهاي آفرينش را در مركز هستي، جايي كه در گل آدم دميده شد، تجربه كند؟ توصيفات دقيق، زيبا و ادبي محاسبي در كنار غناي فراحسي، التوهم را از معراج‌نامه‌هاي ديگر متمايز كرده‌است.

In Al-tavahom, Harith Almuhasibi narrates soul’s journey to the other world in a second-person point of view. The most distinctive elements on which the journey of the book is based, depending on their nature, are time and place. Time and place indicate the ideal world space in relation to the soul intuition. The space shows the distance and proximity to the center in two separate places by rebuilding the promised times. The highest point in the heaven is where Allah reveals Himself to all believers. According to Mircha Eliade, religious experience is the repetition of spiritual worlds. The powerful amazing time of the first epiphany is repeated, and the holy eternity recalls the first covenant in the last event of resurrection day. In this paper, researchers investigate the time and place of the soul’s journey and its related archetypes in the light of mythology. Has the realm of imagination been enriched from the collective unconscious? Does it show the unity and integrity by illustrating the journey of soul in its highest intimacy? How far the soul passes to re-experience the first days of creation in the center of universe where God breathed into the man’s soul. The precise, elegant and literary descriptions of Muhasibi along with sensible richness, has distinguished Al-Tavahom from the other letters of the Ascension (Miraj Nameh).