مطالعه برخي ويژگي‌هاي اكولوژيك و محتواي دانه كنگر اهلي (Gundelia tournefortii L.) در منطقه خاتم استان يزد

The study of some of the ecological characteristics and seed content of Gundelia tournefortii L. in Khatam region of Yazd province

گياه مرتعي كنگر اهلي، گياهي چندساله و علفي است كه در بعضي مناطق ايران به‌صورت خودرو مي‌رويد. در اين مطالعه برخي خصوصيات رويشگاهي، صفات مورفولوژيك و محتواي دانه (روغن، پروتيين و اسيدهاي چرب) كنگر مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه اين گونه در منطقه مورد مطالعه با بارندگي متوسط سالانه 8/241 ميلي‌متر و دماي متوسط سالانه 18 درجه سانتي‌گراد رويش مناسبي دارد و خاكي با بافت متوسط تا سبك را ترجيح مي‌دهد. ميانگين اسيديته و هدايت الكتريكي خاك‌هايي كه در آن رويش دارد به‌ترتيب 18/8 و 3/1 دسي‌زيمنس بر متر مي‌باشد. مطالعات فنولوژيك نشان داد كه شروع رشد برگ‌هاي جوان از اوايل اسفندماه بوده و زمان بذردهي در اواسط ارديبهشت ماه مي‌باشد. مقدار روغن موجود در مغز دانه‌هاي اين گياه 2/44 درصد و مقدار پروتيين موجود در مغز و سرشاخه‌ها به‌ترتيب 7/14 و 87/3 درصد اندازه‌گيري شد. از بين 10 اسيد چرب شناسايي‌شده در روغن بذر كنگر، اسيد لينولييك و اسيد اولييك به‌ترتيب با 46/45 و 5/38 درصد بالاترين ميزان را دارا بودند.

Gundelia tournefortii L. is a herbaceous perennial wild plant that grows in some parts of Iran. Some of the habitat characteristics, morphological traits, and seed content (i.e. oil, protein, and fatty acids) of the plant were studied in this experiment. The results indicated that the species grows well in the study area with an average annual rainfall of 8/241 mm and an annual mean temperature of 18 ° C. Gundelia tournefortii prefers clay- and sandy-loam soils where the average soil pH and electrical conductivity (EC), respectively, are 18.8 and 1.3 dS/m. The phenological studies revealed that the growth of rosette leaves started in early February and late May was the time of seed formation. The amount of oil in the kernel was 44.2% and the amount of protein in kernel and aerial parts were 14.7% and 3.87%, respectively. Of the 10 fatty acids identified in G. tournefortii seed oil, linoleic acid and oleic acid, respectively with 45.46% and 38.5%, had the highest rates.