بررسي ويژگي‌هاي گياهان دارويي و اسانس‌دار در مراتع استپي ايران (مطالعه موردي: مراتع ندوشن استان يزد‌)

Evaluating the characteristics of the medical and aromatic plants in steppe rangelands of Iran (case study: Nodushan area in Yazd province)

منطقه ندوشن با وسعت تقريبي 109400 هكتار در 80 كيلومتري شمال غربي شهرستان يزد واقع شده است. ميزان متوسط بارندگي ساليانه منطقه در دوره ده ساله (86-1377) برابر 98 ميلي‌متر است مي‌باشد. بررسي به‌عمل‌آمده نشان داد كه در منطقه مورد مطالعه 30 گونه گياهي دارويي، 15 گونه گياهي اسانس‌دار و 20 گونه گياهي دارويي و اسانس‌دار متعلق به 46 جنس و 21 خانواده وجود دارد. بيشترين تعداد گونه‌ها مربوط به خانواده Lamiaceae با 18گونه، خانواده ‌ Asteraceaeبا 9 گونه، Apiaceae با 7 گونه، Brassicaceae با 6 گونه و Rosaceae با 5 گونه در مراتب بعدي قرار مي‌گيرند. ازنظر شكل زيستي، 46 درصد گونه‌ها همي‌كريپتوفيت، 20 درصد فانروفيت، 14 درصد تروفيت، 11 درصد كامفيت و 9 درصد ژيوفيت مي‌باشند. ازنظر پراكنش جغرافيايي، گياهان مورد مطالعه شامل: 1/63 درصد عنصر ايران - توراني، 2/9 درصد ايران - توراني و مديترانه‌اي، 7/7 درصد عنصر جهاني، 2/6 درصد عنصر ايران ـ توراني و صحرا ـ سندي، 6/4 درصد ايران ـ توراني و مديترانه‌اي و صحرا - سندي، 6/4 درصد عنصر ايران - توراني و اروپا - سيبري، 1/3 درصد عنصر ايران – تورانـي و مديترانه‌اي و اروپا - سيبري و 5/1 درصــد عنـــصر ايران - توراني و مديترانه‌ي و اروپا - سيبري و صحرا - سندي مي‌باشند. از 65 گونـــه گياهي دارويي و اسانس‌دار شناسايي‌شده، 8 گونه انحصاري ايران مي‌باشند كه گونه Hymenocrater yazdianus در بين آنها انحصاري يزد هستند. با گردآوري مطالب از منابع مرتبط، خواص مهم دارويي گياهان مورد مطالعه مشخص كه با اختصار در اين نوشتار درج گرديده است.

Nodushan region with an approximate area of 109400 hectares is located in 80 km NW of the city of Yazd in Yazd province. The average annual rainfall of the region over a ten-year period (1998-2007) is 98mm. The analyses indicated that the region under study contains 30 plant species, 15 of which are aromatic and 20 ones are medicinal and aromatic plants belonging to 46 genera and 21 families. The most frequent species were Lamiaceae family with 18 species, Asteraceae family with 9 species, Apiaceae with 7 species, Brassicaceae with 6 species, and Rosaceae with 5 species, respectively. Regarding the life forms, 46% of the species were Hemicryptophytes, 20% were Phanerophytes, 14% were Therophytes, 11% were Chamaephytes, and 9% Geophyte. Regarding the geographical distribution, the plants under study included: 63.1% Irano-Turanian, 9.2% Irano-Turanian and Mediterranean, 7.7% cosmopolitan, 6.2% Irano-Turanian and Saharo-Sindian, 4.6% Irano-Touranian and Mediterranean and Saharo-Sindian, 4.6% Irano-Turanian and Euro-Siberian, 3.1% Irano-Touranian and Mediterranean and Euro-Siberian, and 1.5% Irano-Touranian and Mediterranean and Euro-Siberian and Saharo- Sindian. Of the 65 identified medicinal and aromatic plants, 8 ones are endemic species of Iran and Hymenocrater yazdianus, among them, is endemic of Yazd. By collecting information from related resources, the important medicinal properties of the plants under study were identified and briefly addressed in this article.