از تصوير‏آفريني قرآني تا تصوير‏سازي سينمايي؛ پژوهشي در امكان رسانه ديني

From Quranic Illustration to Cinematic Visualization

با ظهور عصر غلبه تصوير و بصر، سينما با قابليت منحصر به فرد تبديل واقعيت عيني به‌تصوير متحرك روز به روز گسترش يافته و مخاطبان زيادي را به‏سوي خود جذب كرد. در اين ميان، اقتضايات و محدوديت‌هاي فناورانه تصوير سينمايي انديشمندان رسانه‌اي و سينماگران مسلمان را با مسيله چگونگي رسانش پيام ديني از طريق اين قالب مواجه كرده است. قرآن به‌منزله معجزه جاويدان پيامبر خاتم در تنزيل مكي و مدني خويش، با تصويرآفرينيِ بديعش، بسياري از معاني مجرد و عقلي را به‌صورت نمادهايي محسوس براي انسان‌ها مجسم كرده است؛ به‌گونه‌اي كه در بخش زيادي از آيات قرآني، گويي نه در برابر واژه‌ها بلكه مقابل تصاويري زنده و مجسم ايستاده‌ايم كه با مخاطب خويش سخن مي‌گويند. تامل در هر يك از تصاوير هنري قرآن و فهم منطق و سنت تصويرآفريني يا همان تجلي زباني حقيقت، بي‌شك براي سينماگر ديني ـ با غايت رسانش پيام ديني به مخاطبان ـ مي‌تواند الهام‌بخش خلق آثاري بديع باشد. نگارندگان در اين مقاله، با مفروض گرفتن امكان انتقال پيام ديني از طريق سينما، مي‌كوشند با مقايسه تصوير‏آفريني ‌قرآني و تصويرسازي سينمايي، گامي براي آشكارگي ظرفيت‌هاي ادبيات تصويري قرآن به‌منظور تحقق «سينماي دين‌محور» بردارند.

In the era of image and visual dominance, cinema is improving rapidly with the unique capability of transforming objective reality to motional image. Meanwhile, essentialities and technologic limitations of cinematic image, Muslim cineastes and media thinkers have faced the problem of how to transfer religious message via this instrument. Quran, as eternal miracle of the last Prophet, has depicted several discrete and intellectual conceptions to sensible symbols for the people; as if, in many of Quran verses, you are not standing in front of the words, but vis-à-vis live images that talk to you. Reflection on each of these Koranic artistic images besides understanding the logic and custom of visualization in Quran can inspire picturesque works. In this article, with regard to the possibility of transferring religious message via cinema, we have attempted to discover the capacities of Quranic visual literature for realization of “religious cinema”, comparing Quranic visualization to cinematic.