بررسي تاثير نوع خاك‌ورزي بر رطوبت و نفوذ‌‌پذيري خاك و عملكرد گلرنگ

Evaluating the Effects of Tillage on Soil Water Content, Infiltration, and Safflower Yield

شخم‌هاي مختلف از نقطه نظر انواع ادوات و عمق عمل، تاثيرات سازنده و يا مخرب متفاوتي بر روي ساختمان خاك گذاشته و از طريق تاثير بر ويژگي خاكدانه‌هاي خاك سطحي مي‌تواند نفوذ آب به خاك به‌ويژه سرعت نفوذ و شيب معادله‌ي نفوذ را تحت تاثير قرار دهند. شخم مناسب باعث ايجاد خاك‌دانه مي‌شود و شخم نامناسب موجب تخريب آن مي‌گردد. اين مطالعه با هدف بررسي تاثير نوع شخم و عمق آن بر نفوذ آب به خاك، مقاومت فروروي خاك، آب قابل استفاده‌ي گياه و عملكرد محصول گلرنگ در دشت تبريز و در خاكي با بافت لوم رسي انجام گرديده است. اين پژوهش با چهار تيمار: A1 (شخم با گاو آهن قلمي به عمق 20–0 سانتي‌متر)، A2 (شخم با گاوآهن برگردان‌دار به عمق 20-0 سانتي‌متر)، A3 (شخم با گاوآهن برگردان‌دار به عمق 30-0 سانتي‌متر) و A4 (بدون عمليات شخم) در سه تكرار و در قالب طح بلوك‌هاي كامل تصادفي اجرا شد. نتايج نشان داد كه اختلاف بين تيمارهاي خاك‌ورزي از نظر سرعت نفوذ در مقاطع مختلف زماني شامل 1، 2، 5، 10، 30، 60، 120 و 180 دقيقه معني‌دار بود. با توجه به شيب معادلات نفوذ، كاهش سرعت نفوذ با زمان در تيمار A1 (47/0-) بيش‌تر از بقيه‌ي تيمارها بوده است. مقايسه‌ي سرعت نفوذ اوليه نشان داد كه تيمار A3 با 8/482 ميلي‌متر بر ساعت، بيش‌ترين سرعت نفوذ اوليه را داشت ولي اختلاف ديگر تيمارها از اين نظر معني‌دار نبود.سرعت نفوذ در تيمار A3 در تمامي مقاطع زماني بيش‌تر از بقيه‌ي تيمارها بود، ولي بعد از 60 دقيقه نسبت به قبل از خاك‌ورزي برتري معني‌داري نداشت. اين مطلب نشان مي‌دهد كه بعد از حدود 5/1 ساعت لايه پايين عمق شخم، كنترل كننده نفوذ است. در هر چهار عمق مورد اندازه‌گيري (10-0، 20-10، 30-20 و 40-30 سانتي‌متر) تيمارهاي A3 و A4 به‌ترتيب كم‌ترين و بيش‌ترين مقاومت فروروي را داشتند. اثر تيمارهاي خاك‌ورزي بر آب قابل استفاده گياه و عملكرد محصول از نظر آماري معني‌دار نبود.

Various tillage systems have different degrading and or beneficial effects on soil structure and aggregates of top layers and, thus, affect infiltration characteristic especially the infiltration rate and the slope of infiltration equation. The objective of this study was to evaluate the effect of tillage method and depth on infiltration, penetration resistance, plant available water, and crop yield in Tabriz plain in a clayey textured soil. In this study, four treatments including A1 (chisel plowing at 20 cm depth), A2 (moldboard plowing at 20 cm depth), A3 (moldboard plowing at 30 cm depth) and A4 (no tillage) were compared in three replications using a randomized complete block design. Results indicated that there was significant difference between treatments in infiltration rate at different time increments (1, 2, 5, 10, 30, 60, 120 and 180 min). Based on the slope of infiltration equations, the infiltration rate in A1 decreased more rapidly than the other treatments. Initial infiltration rate in A3 (482.8 mm hr-1) was higher than the other treatments, but differences between the other treatments were not significant. This difference may be attributed to tillage depth. Infiltration rate in A3 was higher than the other treatments but its preference in comparison with A4 (no tillage) just extended until 60 min and then declined rapidly. This result shows that the layer below the tillage depth controls infiltration rate after about 1.5 hr. In all the four measured layers (0-10, 10-20, 20-30 and 30-40 cm), A3 and A4 had the minimum and maximum penetration resistance, respectively. Effect of tillage treatments on plant available water and crop yield was not significant.