بررسي ميزان انطباق معماري مساجد با نيازهاي زنان (مطالعه موردي: مساجد شهرستان ساري)

A study of the adaptability rate of mosques architecture with the women’s needs , A case study : Mosques of Sari city

يكي از معيارهاي مهم طرّاحي فضاهاي مذهبي، بخصوص مساجد، افزايش احساس معنويّت در نمازگزاران با حضور در فضاي مسجد است. جنسيّت يكي از عوامل تعيين كننده در مطلوبيّت شاخص هاي كالبدي مسجد از ديدگاه استفاده كنندگان آن است. اين مقاله در پي يافتن ارتباط معنادار بين جنسيّت و معماري مساجد با هدف رضايت مندي تمامي گروه هاي استفاده كننده به خصوص زنان و بالا بردن احساس معنويّت آنان در فضاي مسجد با در نظر گرفتن نيازهاي فيزيكي و رواني زنان در طرّاحي معماري مساجد است. بنابر فرضيّه تحقيق، مساجد امروزي متناسب با برخي از نيازهاي فيزيكي و رواني استفاده كنندگان آن ها طرّاحي نشده اند. اين در صورتي است كه ويژگي ها و شاخص هاي فيزيكي مساجد مي توانند بر حس معنويّت نمازگزاران تاثيرگذار باشند. در فرآيند آزمون فرضيّه، از روش مطالعات كتابخانه اي و تاريخي پيرامون نسبت زنان و مساجد و روش ميداني با تكنيك پرسشگري و مشاهده و تجزيه و تحليل داده هاي آماري و سنجش همبستگي شاخص هاي فيزيكي با احساس معنويّت در بيش از 6 مسجد در سطح شهرستان ساري استفاده شد. يافته هاي تحقيق نشان مي دهد عوامل فيزيكي نقش تعيين كننده اي در حس كلي بيننده از شبستان و در حس معنويّت نمازگزار تاثير دارد. بدين معني كه هر چه عوامل فيزيكي مطلوب تر باشند، حس معنويّت در شبستان بيش تر است. از اين رو، عوامل فيزيكي مي توانند تاثير قابل توجّهي بر احساس رواني و ميزان خوش آيندي فرد در فضا داشته باشند. روشن است حس معنويّت در فضاي شبستان بر روان نمازگزار تاثير مثبت و سازنده اي دارد و هدف كلي فرد از ورود به فضاي مسجد را محقق خواهد ساخت.

One of the important standards for the design of religious spaces in particular mosques is to increase the sense of spirituality in prayers with presence in the mosque space. Gender is one of the determining factors in ideality of physical indexes of mosque from the viewpoint of users. This article tries to find a significant relation between gender and architecture of mosques aiming at gaining the satisfaction of all groups who use it in particular promoting their sense of spirituality in the mosque space with the inclusion of women’s mental and physical need in the deign of mosque architecture. According to the hypothesis of the research, today’s mosques have not been designed proportional with some of the physical and mental needs of their users. AT the same time, the physical standards and features of mosques can influence the spirituality sense of the prayers. In the process of hypothesis testing, the library and historical study method was used about the ratio of women and mosques and the field method with question and observation technique and analysis of statistical data and also the measurement of correlation of physical indicators with the spirituality sense in more than 6 mosques throughout Sari city. The findings of the research show that physical factors have a determining role in the general sense of the viewer of nave and spirituality sense of the prayer. That is to say, to the extent that the physical factors are ideal , to the same extent the spirituality sense in nave is greater. Thus, physical factors can have a noticeable impact on the mental sense and rate of pleasure of individual in the space. It is clear that the sense of spirituality in the nave space has a positive and constructive impact on prayers and will materialize the general goal of an individual from arriving into the mosque space.