تاثير خشك شدن زاينده رود بر تغييرات تراز آب زير زميني دشت نجف آباد در دو دهه اخير

Effect of Zayandehrood River Dry Becoming on Najafabad Aquifer Oscillations During Past Two Decades

بررسی تغییرات منابع آب زیرزمینی دشت نجف‌آباد، به‌ویژه بعد از خشك‌شدن رودخانة زاینده‌رود، در برنامه‌ریزی منابع آب اهمیت بالایی دارد. در این مطالعه روند تراز آب زیرزمینی سی و سه چاه پیزومتری در مقیاس ماهیانه در منطقة دشت نجف‌آباد در دورة آماری 1374 تا 1391 با آزمون ناپارامتری من‌ـ كندال بررسی شد. برای هر سری زمانی، شیب خط روند با روش تخمینگر سن محاسبه شد. همگنی روند تغییرات تراز آب زیرزمینی با روش وان بل و هوقس آزمایش شد. نتایج نشان داد در همة ایستگاه‌ها، به جز ایستگاه‌هایی كه در محدودة شبكه‏های آبیاری و زهكشی قرار ندارند، تراز آب زیرزمینی دارای روند منفی معنادار است. در بیش از 52 درصد ایستگاه‌ها روند منفی (1/0P ) معنادار بود. بررسی شیب خط روند نشان داد به طور متوسط تراز آب زیرزمینی دشت نجف‌آباد حدود 32 سانتی‌متر در سال افت دارد. بیشترین افت تراز آب زیرزمینی متعلق به ایستگاه كهریز سنگ جدید بود كه شیب منفی 92/5 متر را در سال داشت. نتایج آزمون همگنی نشان داد روند تراز آب زیرزمینی در ماه‏های مختلف همگن ولی در ایستگاه‌های مختلف غیر همگن است. نقشه‏های روند نشان می‏دهد بیشترین تغییرات تراز آب زیرزمینی در محدودة شبكه‏های آبیاری و زهكشی رخ داده است؛ به طوری كه طبق نقشه‌های تراز در برخی ایستگاه‏های واقع در شبكه‏های آبیاری و زهكشی در این دورة هفده‌ساله افت تراز آب زیرزمینی بین 50 تا 100 متر است. برای انجام‌دادن آزمون پتیت سری‏های آماری، كه مقدار آمارة Z آن‏ها در سطح 1 درصد معنادار بود، انتخاب شد. نتایج آزمون پتیت نشان داد بیشترین تغییر در تراز آب زیرزمینی بین سال‏های 1378 تا 1381 رخ داده است كه در این سال‏ها رودخانة زاینده‌رود خشك شده بود و ایستگاه‏های واقع در شبكه‏های آبیاری و زهكشی بیشترین پرش را در این سال‏ها داشتند. همچنین نمودار آزمون پتیت نشان می‏دهد در برخی چاه‏های واقع در این منطقه افتی برابر 50 تا 100 متر در این سال‏ها رخ داده است كه فاجعه‌ای در این منطقه به شمار می‌رود.

A study of changes in groundwater resources of Najafabad plain is an important issue asregards water resources management, especially after dry becoming of ZayandehroodRiver. In the present study trend analysis was conducted on groundwater level of 33piezometeric stations, located in Najafabad plain during 1374-1391 while using Mann-Kendall non-parametric test. The slope of trend line was estimated through Sen’sestimator method for each time series. Homogeneity of trends was tested using Van Belleand Hughes method. Results indicated that trends of groundwater level for all the stations(except stations located out of drainage and irrigation networks) were significantlynegative. Significantly negative trends (P<0.1) were exhibited for above 52 percent ofstations. Results of trend line slopes revealed that on the average, groundwater level ofNajafabad plain declined for about 32 cm/year. The strongest decline belonged to Kahrizsang-jadid Station, which declined for about 5.92 m/year. Results of homogeneity of thetrends indicated that trends were homogeneous for monthly periods, but heterogeneousfor stations. Results of trend maps showed that a maximum level of groundwater changesoccurred on drainage and irrigation network sites. The isopiz maps showed that somestations located on the drainage and irrigation network range sites had declined for about50 to 100 meters in the recent 17-years. The results of MK4 method (significant at 1%level) were chosen for Pettitt Test. Pettitt Test was done on data series which showed thatduring 1999-2002 and year 2007 a maximum downward jump occurred in Najafabadgroundwater level series and knowing that in these years Zayandehrood river had be driedfor political reasons. Diagram of Pettitt Test was plotted with the mean before jump andthat after jump as specified on the diagram. The diagram revealed that the differencebetween mean before vs. after jump of the groundwater level series, was 50-100 meters,indicating the phenomenon as being a disaster for Najafabad plain.