فرافكن‌هاي نمود و زمان در صفت‌هاي فاعلي مركب بر پايه نظريه صرف توزيعي

Aspect and Tense Projections in the Complex Agentive Adjectives: A Distributed Morphology Approach

در دو دهه اخير رويكردهاي مختلفي در تبيين ساخت‌واژه سربرآورده‌اند كه گاه تفاوت‌هاي بنيادي با يكديگر دارند. از آن ميان، صرف توزيعي، در تقابل با نظريه‌هاي واژه‌گرا، برآن است تا تحليلي همگون از ساخت سازه‌هاي مركبي مانند كلمه، گروه و جمله به‌دست دهد. براين اساس، پژوهش حاضر مي‌كوشد تا با بررسي مركب‌هاي تركيبي زبان فارسي و به‌ويژه تمركز بر اشتقاق صفت‌هاي فاعلي مركب اين زبان، اين فرضيه را تاييد كند كه در ساخت‌واژه اين كلمات كه مانند جمله در نحو شكل مي‌گيرند، دو عنصر دستوري نمود و زمان حضور دارند. براي اين منظور، پس از معرفي مباني صرف توزيعي، ساخت جملات ساده در اين چارچوب نظري تحليل مي‌شود و در ادامه استدلال مي‌شود كه همين ساختار و سلسله‌مراتب فرافكن‌هاي واژگاني و نقشي، درون ساختار صفت‌هاي فاعلي مركب نيز يافت مي‌شود. بدين‌ترتيب، اين تحليل بر پايه ملاحظات نظري و شواهد تجربي ارايه‌شده، نتيجه مي‌گيرد كه الگوهاي توصيفي دستور سنتي در بازشناسي صفت‌هاي فاعلي زبان فارسي چندان كارآمد و دقيق نيستند و براي مثال، جفت‌هايي همچون «درس‌خوان» و «درس‌خوانده»، فارغ از اين‌كه از ستاك حال يا گذشته ساخته شده‌اند، هر دو تعبير فاعلي دارند و تنها در ارزش مشخصه زمان و بود يا نبود گروه نمود كامل در ساختار دروني‌شان متفاوت‌اند.

In the last two decades, several approaches to the theory of word formation have emerged which are sometimes quite different in spirit. In contrast to the lexicalist approaches, the theory of Distributed Morphology claims that the complex structure of a word is created in the same way as is the complex structure of a phrase or sentence. Focusing on complex agentive adjectives, the present study argues that there is aparallel between syntactic structure of simple sentences and morphological structure of synthetic compounds in Persian. For this, first the structure of simple sentences will be briefly examined within the framework of Distributed Morphology, before returning to the derivation of compounds. Then, it will be argued that the same hierarchy of lexical and functional projections, including tense and aspect projections, can be found in the morphological structure of agentive adjectives. Finlly, based on the theoretical and empirical considerations provided in the previous sections, the traditional view on the word-formation of agentive adjectives will be totally rejected.On the basis of this analysis, pairs like “dars-x?n” (educating) and “dars-x?nde” (educated) are both agentive adjectives which just differ in the tense feature and the presence/absence ofAspect Projection, no matter whether the verbal stem is present or past.