بررسي رده‌شناختي افعال كمكي در زبان فارسي

Typological Analysis of Persian Auxiliaries

اين جستار به بررسي كاربرد افعال كمكي فارسي در مقايسه با برخي از زبان هاي اروپايي مي پردازد و موضوع آن محدود به مقوله هايي نظير نمود استمراري و كامل‌، زمان آينده و ساخت مجهول است. ابتدا به بررسي چگونگي استفاده از افعال كمكي در زبان فارسي مي پردازيم و سپس با مقايسه اين زبان با ديگر زبان هايي كه از اين روش براي رمزگذاري اين مقولات بهره مي برند، مي‌كوشيم تا به تفاوت ها و شباهت ها در كاربرد اين‌گونه افعال اشاره نماييم. بدين‌منظور داده هاي زبان فارسي را از گفتار روزمره، رسانه ها و كتب و داده هاي زبان هاي ديگر را از كتب دستور و منابع اينترنتي جمع آوري نموده و در چارچوب رده-شناسي مورد تحليل قرار داده‌ايم. مطالعه زبان‌هاي مختلف نشان مي دهد كه كاربرد هريك از اين افعال كمكي امري تصادفي نبوده، بلكه داراي مراحل تكامل تاريخي و دستوري متفاوت بوده است. زبان فارسي به‌طور كلي گرايش به كاربرد فعل «بودن» براي نمود كامل و فعل «داشتن» براي استمرار دارد و از لحاظ كاربرد فعل كمكي در نمود كامل شباهت بيشتري به زبان هاي ژرمني دارد. از سوي ديگر زبان فارسي تمايل به استفاده از افعالي براي زمان آينده دارد كه مفهوم خواستن و اراده را در‌بر‌دارند. نهايتاً در اين نوشتار با مقايسه بين زباني افعال كمكي بر‌اساس بسامد كاربرد آن ها، سلسله‌مراتب نشانداري آن ها را در هر مورد معرفي نموده و وضعيت زبان فارسي را نسبت به اين سلسله‌مراتب‌ها مشخص مي‌نماييم.

The present study investigates the auxiliary selection in the languages which use this way to encode perfect and progressive aspect, future tense and passive. In other words, it investigates how Persian makes use of the universal auxiliary categories, be and have, and then it attempts to find out the similarities and differences between this language and others with regard to the selection of these verbs. In the next step the gathered data is analyzed within the framework of croft (2003). The study of various languages showed that the selection of each of auxiliary verbs is not an accidental matter but represents different grammatical and historical development. It is concluded that Persian tends to select the verb be for the perfective aspect and in this way it is more similar to Germanic languages rather than Romance ones. With regard to progressive aspect this language uses the verb have and used to select the verb be before with respect to passive voice although it now uses another auxiliary verb as the production of language invention. For future tense the concept of volition remains in its auxiliary verb. Thus some Persain language usages of the auxiliary verbs follow the universal markedness hierarchy while others are restricted to a few number of world’s languages.