تحليل نقش اجتماعي زنان در جوامع سلوكي و اشكاني بر اساس مطالعه مهرها و اثرمهرها

Analysis of the role of women in Seleucid and Parthian societies based on seals and seal impressions

مطالعه نقوش موجود بر مهرها و اثرمهرها مي‌تواند زواياي تاريكي از تاريخ اجتماعي دوران سلوكي و اشكاني را پديدار كند. از سوي ديگر، تحليل موقعيت‏هاي فردي و اجتماعي اشخاص يا گروه‏هاي اجتماعي به منظور درك روابط پيچيده آنان با افراد يا ساير گروه‏ها يا به منظور درك روابط بر هم‏‌كنشي ميان آنان جايگاه ويژه‏اي را در مطالعات تاريخي به خود اختصاص داده است كه از آن ميان تحليل موقعيت‏هاي زنان نيز توجه خاصي را به خود جلب كرده است. در مقاله پيش رو، تعداد 53 مهر و اثرمهر با نقوش مختلف زنان از نقاط گوناگون سرزمين‏هاي سلوكي و اشكاني تبيين و تحليل شده‏اند. تصاوير زنان روي آثار مذكور از نظر سبك و نقش‏مايه شيوه‏هاي متفاوت و تركيبي دارند و شامل تصاوير الهه‏هاي يوناني، زنان در حال انجام‌دادن كارهاي گوناگون و فعاليت‏هاي اجتماعي و روزمره بوده كه از آن ميان نقوش الهه‏هاي يوناني بيشتر موضوعات مهرها و اثرمهر‏هاي اين دوره را به خود اختصاص داده‏اند. نمونه‏هاي مطالعه‌شده از مراكزي چون اروك، تل كدش، سلوكيه كران دجله، نسا، شوش، و صالح داوود خوزستان به دست آمده‏اند. نوشتار حاضر ضمن تحليل نقوش ذكر‌شده، به نحوه نقش‏آفريني زنان در ساختارهاي اداري، سياسي، و اجتماعي سلوكيان و اشكانيان مي‏پردازد. از مشهورترين نقش‏مايه‏هاي مهرها و اثرمهرها نيز بايد به الهه‏هاي آفروديت، تيكه، آتنا، و نيكه اشاره كرد. همچنين، بايد اظهار داشت كه استفاده از نقوش زنان در دوره سلوكي بيشتر رايج بوده و بر مهرهاي دوره اشكاني، به غير از سه مورد، به‌ندرت از تصوير زنان استفاده شده است.

The study of seals and seal impressions can make clear the dark corners of the social history of the Seleucid and Parthian. On the other hand, the analysis of personal and social position of individuals or groups for understanding the complicated relationship between human with other people or groups, also for the understanding of interactional relationships has gained special attention in historical researches. Among the above mentioned topics, the position of women has attracted particular attention. In this paper, 53 seal and seal-impressions of women with different designs from different parts of the Seleucid and Parthian lands are explained and analyzed. Pictures of women on the seals differ in style and motif including images of Greek women doing various chores and social activities, of which the Greek goddesses comprise more seals impressions in this period. samples from study centers such as uruk, Tel Kadesh, Seleucia Tigris, Nesa, Shush and Saleh Davood of Khuzestan were obtained. This article analyzes the designs, also the role and activity of women in administrative, political and social structures of Seleucid and Parthian. The most famous motifs of seals and seal-impressions include Aphrodite, Tike and Athena goddesses. It should also be noted that using women in designs were more common in the Seleucid era, whereas in Parthian periods, other than three seals, the image of women were rarely used.