دستگاه تناسلي داخلي زنان از منظر طب سنتي و مقايسه آن با طب امروزي

The anatomy of the female internal genitalia in Iranian traditional medicine and comparsion with modern medicine findings

مقدمه: امروزه دانشجويان پزشكي از همان سال اول تحصيل، درس آناتومي را به صورت واحدهاي نظري و عملي مي‌گذرانند و با حضور در سالن‌هاي تشريح، با اعضاي دروني بدن آشنا مي‌شوند، اما سوال اين‌جاست با توجه به محدوديت در امكانات و ممانعت‌هاي فرهنگي در علم تشريح، پزشكان طب سنتي تا چه حد از درون بدن و مخصوصاً اندام تناسلي زنانه شناخت داشتند و دانش آن‌ها تا چه حد با علم امروزي تطابق داشته است؟ همچنين آن‌ها مفاهيم آناتومي را چگونه به دانشجويان خود انتقال مي‌دادند. روش: اين مقاله حاصل يك مطالعه مروري توصيفي بر بيش از 20 كتاب مرجع طب سنتي از قرن 3 تا 13 هجري قمري مي‌باشد كه به بررسي توصيفات آناتوميك موجود در كتب طب سنتي از دستگاه تناسلي داخلي زنانه و مقايسه آن با علم امروزي مي‌پردازد. همچنين شيوه آموزش آناتومي در كتب طب سنتي به صورت اجمالي معرفي مي‌شود. يافته‏ها: پس از انجام اين تحقيق مشخص شد اگرچه پزشكان سنتي، به دليل ملاحظات فرهنگي، بيشتر از تشريح حيوانات براي يادگيري و آموزش استفاده مي‌كردند، اما بعضي توصيفات آناتوميك آن قدر دقيق و مو به مو است كه نشان از تشريح جسد انسان، ولو مخفيانه دارد. آن‌ها براي توصيف و آموزش اعضاي بدن آن‌ها را به چيزهاي ملموس تشبيه مي‌كردند، اندازه‌ها را معمولاً با واحد بند انگشت توصيف مي‌نمودند. همچنين با وجودي كه تجهيزات عكاسي وجود نداشته، ولي توصيفات بسيار روان و ملموس و قابل درك است. آموزش‌هاي تصويري و با اشكال نقاشي در كتب آناتومي از قرن هشتم هجري به بعد ديده مي‌شود. همچنين پزشكان طب سنتي ايران، لااقل از قرن سوم و حتي قبل از زمان بوعلي سينا، علاوه بر شناخت دستگاه تناسلي خارجي، قسمت داخلي و اجزاي مختلف دستگاه تناسلي زنانه را به خوبي شناخته، نامگذاري كرده و عملكرد آن را توصيف نموده‌اند. آن‌ها دستگاه تناسلي داخلي را شامل رحم، لوله‌هاي رحمي (اوعيه رحمي)، سرويكس (فم رحم)، واژن (عنق رحم) و تخمدان‌ها (انثيين) مي‌دانستند. توصيفاتي كه از آناتومي و مجاورت‌هاي اين اعضا در كتب سنتي به چشم مي‌خورد، بسيار مشابه يافته‌هاي علمي امروزي است. بحث و نتيجه‌گيري: پزشكان طب سنتي ايران، ديد باز و شناختي نسبتاً دقيق از آناتومي دستگاه تناسلي زنانه داشته‌اند. از اين رو قادر به درمان انواع بيماري‌هاي زنان بوده‌اند كه حاصل آن كتاب‌هاي مفصلي در درمان امراض زنان است.

Introduction: Today, medical students pass anatomy as the theoretical and practical courses and learn about the internal organs in autopsy halls from the first year of university, but in earlier times, despite the limitations of facilities and cultural rigor in autopsy, how many medical practitioners knew about inside the body, especially about female genitalia? It was a main question that led us to conduct this research. Method: This research is a descriptive review in more than 20 references of Iranian traditional medicine from 3rd to 13th centuries AD, which study the Anatomical descriptions of female internal genitalia in Iranian traditional medicine references and compare it with todayʹs science. Also teaching method of Anatomy in traditional medicine is introduced briefly. Results: According to this research, although traditional physicians often used animals for learning and training of anatomy due to cultural considerations, but some anatomical descriptions are so detailed that is showing the autopsy of the human body, even though secretly. For describing and teaching anatomy, parts of the body were likened to tangible things. Sizes were usually described with a phalange. Although the photographic equipment was not available, descriptions are tangible and understandable. Illustrated anatomical books can be seen from the eighth century AD onwards. Iranian traditional practitioners at least from the third century, and even before Avicenna, knew the external genitalia in addition to internal genitalia as well, they named various components of the female reproductive system and described its functions. Various parts of internal genitalia named the uterus (Rahem or Zehdan), fallopian tubes (Oieh e Rahemi), cervix (Fam e Rahem), vagina (Onog e Rahem) and ovaries (Onsa iayn, Beyzatein).The anatomical descriptions in Iranian traditional books are very similar to todayʹs scientific findings. Discussion & Conclusion: The traditional medicine practitioners had fairly accurate knowledge about female genitalia anatomy and were able to diagnose and treat many womenʹs diseases which resulted detailed books about Gynecological diseases.