اثرهاي محلول ‌پاشي متيل ‌جاسمونات بر كاهش آسيب‌هاي اكسايشي ناشي از تنش سرما در دانهال‌هاي خيار

تنش اكسايشي حاصل از سرما روي غشا‌هاي زيستي و بسياري از فرايندهاي سوخت و سازي گياه اثر منفي دارد. در اين پژوهش، اثر كاربرد برگي متيل ‌جاسمونات بر مقدار پراكسيداسيون چربي‌هاي غشا، پراكسيد هيدروژن، فنل كل، پروتيين‌هاي محلول و فعاليت برخي آنزيم‌هاي آنتي‌اكسيدان (از قبيل سوپراكسيد ديسموتاز، كاتالاز، گاياكول پراكسيداز و اسكوربات پراكسيداز) برگ دانهال‌هاي خيار گلخانه‌اي رقم ’نگين‘ در شرايط تنش سرما بررسي شد. دانهال‌ها در مرحله چهار برگي با غلظت‌هاي مختلف متيل ‌جاسمونات (0، 50، 100 و 200 ميكرومولار) محلول ‌پاشي شدند. بعد از 48 ساعت، نيمي از بوته‌هاي تيمار شده با متيل ‌جاسمونات به همراه شاهد به مدت 12 ساعت در معرض دماي 4 درجه سلسيوس و سپس به مدت سه روز در شرايط بهبودي در گلخانه قرار گرفتند. بقيه دانهال‌هاي تيمار شده با متيل‌ جاسمونات و شاهد در دماي 24 درجه سلسيوس نگهداري شدند. تنش دماي پايين به طور معني‌داري غلظت مالون ‌دي ‌آلدهيد و پراكسيد هيدروژن را در برگ‌ها افزايش داد. در حالي كه تيمار متيل ‌جاسمونات به طور معني‌داري توليد اين ويژگي‌هاي خسارت‌زاي غشا را در شرايط تنش سرما كاهش داد. مقدار فنل كل و پروتيين‌هاي محلول در دانهال‌هاي محلول ‌پاشي شده با متيل‌ جاسمونات در مقايسه با شاهد بيشتر بود. متيل ‌جاسمونات به ويژه در غلظت‌هاي 100 و 200 ميكرومولار، به طور چشمگيري فعاليت آنزيم‌هاي سوپراكسيد ديسموتاز، كاتالاز، گاياكول پراكسيداز و آسكوربات پراكسيداز را در دانهال‌هاي سرما ديده افزايش داد. به نظر مي‌رسد كه متيل ‌جاسمونات ضمن افزايش غلظت تنظيم كننده‌هاي اسمزي مانند پروتيين‌هاي محلول و افزايش فعاليت آنزيم‌هاي آنتي‌اكسيدان و تركيب‌هاي فنلي باعث كاهش اثرهاي منفي دماي پايين و در نتيجه پايداري بيشتر غشاي ياخته‌ها مي‌شود.

Cold induced oxidative stress has a negative effect on biomembranes and metabolic process of plants. In this study, the effects of foliar application of methyl jasmonate (MeJA) on lipid peroxidation, hydrogen peroxidase, total phenol, soluble proteins and some antioxidant enzyme activities including superoxide dismutase (SOD), catalase (CAT), guaiacol peroxidase (GPX) and ascorbate peroxidase (APX) of greenhouse- grown cucumber (Cucumis sativus L. cv ‘Negin’) was investigated under cold stress. The seedlings was sprayed with MeJA in four concentrations [0 (control), 50, 100, 200 µM] at 4 leaves stage. Twenty-four hours after foliar spraying with MeJA, half of the controls and half of the MeJA-treated plants were subjected to 4 °C for 12 h followed by a recovery period of 3 days in optimum conditions, and the rest of the plants remained at 24 °C. Cold stress increased the malondialdehyde and H2O2 level in seedling leaves, whereas foliar MeJA treatment dramaticaly reduced these memberance deliterios indices. Soluble proteins and total phenol content was higher in the MeJA-treated plants than in the controls. MeJA especially at 100 and mainly 200 µM significantly increased the activities of SOD, CAT, GPX and APX in cold-stressed cucumber seedling. It seems that MeJA through increasing in some osmoregulant such as soluble protein and antioxidant enzyme activities as well as phenolic compounds helped to reduce the harmful effects of cold stress which finally led in cell membrane stability.