بررسي معيارشدگي گويش بيرجند در دو قرن گذشته

The Inspection of Standardized Birjandi Dialect in in the LastTwo Centuries

گويش بيرجند يكي از گويشهاي بسيار كهن فارسي است كه برخي از ساختهاي آن، بازمانده از دوره ي ميانه است. اما اين گويش نيز مانند همه ي گويشهاي ديگر، در حال نزديك شدن به گويش معيار يا معيارشدگي است. پيكره ي مورد بررسي ما در اين تحقيق تنها آثار برجاي مانده از گويش قديم بيرجند است از جمله نصاب ملاعلي اشرف صبوحي و آن چه ايوانف از طريق مصاحبه و تحقيقات ميداني گردآوري كرده است. البته لازم است ذكر شود كه پيكره ي نگارنده كه شامل دو منبع فوقالذكر است، پيكره ي ناقصي است و نميتواند پاسخگوي همه ي پرسشهاي ما باشد. با بررسيهاي انجام شده در اين تحقيق روشن ميشود كه همه ي سطوح زباني به يك ميزان دچار معيارشدگي نشده اند. بر اساس پيكره ي مورد بررسي نگارنده، سطح واژگاني زبان دچار بيشترين معيارشدگي و سطح صرفي نيز دچار كمترين معيارشدگي گشته است. سطح نحوي و آوايي گويش بيرجند نيز در ميانه ي دو سطح پيشگفته قرار دارند. هر يك از اين سطوح به شرح زير تحت تاثير گويش معيار قرار گرفتهاند: سطح واژگاني: از دو قرن پيش تا امروز بسياري از واژگان گويش بيرجند كه به فراموشي سپرده شده، متروك شدهاند. سطح نحوي: در اين سطح گويش قديم بيرجند با از دست دادن ويژگيهاي ارگاتيو، كاربرد صفت مفعولي نوع دوم به جاي ماده ي ماضي، كاربرد فعل استمراري به جاي فعل غيراستمراري، كاربرد شناسه ي مفرد براي فاعل جمع و جز آن به سوي گويش معيار بسيار نزديك شده است. سطح آوايي: در سطح آوايي گويش بيرجند قديم دچار تحولاتي مانند تحول همزه ي آغازي به h، تحول e به â و تحول ? به u شده است. سطح صرفي: در اين سطح نيز ويژگيهايي نظير كاربرد ماده ي ماضي ماضي جعلي به جاي ماده ي اصلي و كاربرد "-ي" استمراري از بين رفته است.

Birjandi dialect is one of the very ancient Percian which some of its structures remained from middle age. But also this dialect like the other dialects is in approaching to the standard dialect or standardization. Our investigated corpus study in this research are only the remained works from Birjandi old dialects such as recorded speeches of Molla Ali Ashraf Saboohi and all of that which Ivanov has been collected from interview and field studies. Of course it is necessary to mention that the writer’s corpus which includes the two aforementioned sources is an imperfect corpus and cannot be responsible to all of our questions. By the accomplished inspections in this research it become clear that all of language dimensions have not exposed to the same extent level of standardization. On the basis of researcher’s investigated corpus, the level of language lexicon suffered more of standardization and the morphological level of languages suffered less. Also the syntactical and phonological level of Birjand’s dialect has been placed in the middle of two aforementioned levels. Each one of these levels has been influenced from standard dialect in such a way: Word level; from two past centuries to now lots of the words of Birjand’s dialects which has been falling into oblivion, became deserted. Syntactic level; in this level old dialect of Birjand by losing the Argative features, the application of adverbial participle of second type instead of past element, the application of continuous verb in alternative to non-continuous verb, the usage of single verb inflectional for plural subject and except that has been approximated much towards the standard dialect. Phonological level; in phonological level the old dialect of Birjand has been suffered from changes such as; the transition of beginning Hanzeh to “h”, transition of “e” to “â” and the transformation of “?” to “u”. Inflectional level; Also in this level the characteristics such as the application of spurious past element instead of original element and the usage of»progressive has been eliminated. Key Words: Birjandi Dialect, Standard Farsi, Phonological Changes, Morphological Changes, Syntactical Changes