تاثير پرتودهي اشعه گاما بر صفات مورفولوژيكي و فيتوشيميايي گياه داروييThymus vulgaris L.

Effect of gamma irradiation on morphological and phytochemical characteristics of Thymus vulgaris L.

آويشن باغي (.Thymus vulgaris L) متعلق به تيره نعناعيان، داراي سابقه ديرينه به‌عنوان مقوي، ضد نفخ، ضد اسپاسم، ضدالتهاب، ضد سرفه و خلط آور در درمان سرماخوردگي و ساير عفونت‌ها مي‌باشد از آنجايي كه استفاده از فناوري هسته اي، جهت افزايش كميت و كيفيت مواد موثره گياهان، از روش هاي علمي نوين مي باشد، اين تحقيق براي بررسي اثر اشعه گاما بر صفات مورفولوژي و فيتوشيميايي گياه آويشن باغي به‌صورت آزمايشي و در قالب طرح كاملاً تصادفي چند مشاهده اي اجرا گرديد. تيمارهاي به كار برده شامل: پرتوهاي صفر، 100، 200، 300 گري در نظر گرفته شد اسانس‌گيري نمونه با استفاده از دستگاه تقطير با آب (طرح كلونجر) و آناليز مواد موثره اسانس با استفاده از دستگاه GC/MS آناليز گرديد. نتايج نشان داد كه كاربرد اشعه گاما تاثير معني داري بر روي صفات گياه داشت. درصد اسانس پيكره رويشي آويشن باغي طي پرتودهي در شدت 100 گري اشعه گاما افزايش يافته است. بنابراين بيش ترين ميانگين اسانس با 81/2 درصد در تيمار 100 گري و كم ترين ميزان آن با 52/1 درصد در تيمار 300 گري و اينكه در تيمار 200 و 300 گري اشعه گاما تاثير بهتري در ميزان عملكرد نيز نشان داد. در حالي كه طي تجزيه اسانس با دستگاه كروماتوگرافي گازي بيشترين ميزان تيمول و كارواكرول در شدت 300 گري مشاهده شد. نتايج حاصل از پژوهش نشان داد استفاده از پرتو گاما مي تواند در زمينه دستيابي به شاخص هاي رشدي وارتقاي كيفي و كمي مواد موثره گياه موثر باشد.

Thymus vulgaris L. is belongs to Lamiaceae family, which has been used as a tonic, carminative, antispasmodic, anti-inflammatory, anti tussive and expectorant. The uses of nuclear technology due to increases and improving of the quality and quantities of medicinal plants constituents is a novel scientific model. The gamma ray is one of the most widely using of nuclear technology in agriculture, so in order to evaluate the effect of gamma rays on characteristics of Thymus vulgaris, an experiment was conducted in randomized design with several observation. The treatments were subjected to 0, 100, 200, 300 Gray doses respectively. Essential oils were obtained by steam distillation (Clevenger apparatus) and were analyzed by GC/MS. The results showed that the uses of gamma rays had significant effects on plant traits and the essential oils of samples in 100 Gy of gamma rays were increased. The highest rate of essential oils (2.81 %) was obtained from in treatment of 100 Gy and lowest content (1.52%) was obtained in the treatment of 300 Gy, respectively. In 100 Gy dose was showed better effects on yield compared with 0, 200 and 300 Gy gamma ray. Results showed that in 300 Gy the thymol and carvacrol were the most constituents of plant oil and so that the using of gamma ray can beneficial on morphological and phytochemical charactristic of Thymus vulgaris L.