كاني‌شناسي، ژيوشيمي ‏و زايش رخداد مس و سرب چهرآباد (استان زنجان)

Mineralogy, Geochemistry and Genesis of Chehrabad Copper and Lead Occurrence (Zanjan Province)

كاني‌سازي مس رسوبي ايران همراه با سازندهاي رسوبي آواري ترياس بالايي، ژوراسيك بالايي- ابتداي كرتاسه زيرين، ميوسن و يا همراه با گنبدهاي نمكي پهنه زاگرس مشاهده شده‌اند‏. در محدوده معدني چهرآباد سازندهاي اليگوميوسن تا عهد حاضر ديده مي‌شوند. عمده‌ترين كانه‌زايي مس، روي، سرب و نقره در برخي نوارهاي ماسه‌سنگي از بخش زيرين سازند قرمز بالايي صورت گرفته است. گسترش كاني‌سازي در ماسه‌سنگ‌هاي كاهيده سبزرنگ و همچنين انباشت و غني‌شدگي كاني‌هاي مس در اطراف بقاياي گياهي نشانگر نقش تركيبات آلي و محيط كاهنده در تمركز اين عناصر فلزي است. براي تعيين ويژگي‌هاي سنگ‌شناسي، كاني‌شناسي و ژيوشيميايي 71 نمونه برداشت و با تهيه مقاطع نازك، صيقلي و تجزيه شيميايي به روش ICP، XRD و Fire Assay بررسي شدند. بر اساس اين مطالعات در كانسار چهرآباد، ماسه‌سنگ‌هاي ميزبان از نوع ساب‌ليتارنايت تا ساب‌آركوز است. مالاكيت فراوان‌ترين كاني فلزي است و كاني‌هاي كربناتي و اكسيدي نقش مهم‌تري در مقايسه با كاني‌هاي سولفيدي دارند. نتايج تجزيه‌ شيميايي نشان داد كه عناصر اقتصادي شامل مس، سرب، روي و نقره است. كاني‌سازي مس رسوبي چهرآباد شباهت نزديكي از نظر سنگ‌شناسي‌، چينه‌شناسي‌، كاني‌شناسي و عوامل كنترل‌كننده با كانسارهاي مس رسوبي تيپ سرخ‌لايه (Red bed) دارد و همانند اين كانسارها، كاني‌سازي در لايه‌هاي ماسه‌سنگ كاهيده سبز‌رنگ از يك توالي رسوبي تخريبي لايه‌هاي قرمزرنگ و به صورت انتخابي در لايه‌هاي ماسه‌سنگ كاهيده سبز‌رنگ متمركز شده است.

Mineralization of sedimentary copper has been observed in Iran associated with clastic sedimentary formations during the Late Triassic, Late Jurassic, Early lower cretaceous and Miocene or with salt domes in the Zagros zone. In Chehrabad area, Oligomiocene to recent formations are observed. The main mineralization of copper, lead and zinc are found in certain sandstone bands of Upper Red Formation. Development of mineralization in reduced green sandstons and also accumulation and enrichment of copper minerals around the plant remains that indicates the role of organic compounds and reductive environment in the concentration of metallic elements. In order to study the petrography, mineralogy and geochemical characteristics, 71 samples were taken for thin and polish sections and chemical analysis by ICP-OES, XRD and Fire Assay methods. According to these studies, in Chehrabad mineral deposit, host rock sandstones are sublitharenite to subarkose. The most aboundant mineral is malachite and carbonate and oxide minerals are more important than sulfide minerals. Chemical analysis showed the presence of some elements with economic values such as copper, lead, zinc and silver. Sedimentary copper mineralization of Chehrabad is comparable to sedimentary copper deposits of Red Bed Type in lithology, stratigraphy, mineralogy and controlling factors and like these deposits, mineralization is concentrated in a detrital sedimentary sequence of red beds and selectively in reduced green sandstone bands.