كاربرد فن ارزيابي مشاركت روستايي در برنامه‏ ريزي سكونتگاه‏هاي غيررسمي شهري (پژوهش موردي: سكونتگاه اسلام آباد، منطقه 2 شهرداري تهران)

Application of rural participatory appraisal technique in urban informal settlement planning (Case study: Islamabad settlement, district 2 of Tehran municipality)

امروزه سكونتگاه هاي غيررسمي به عنوان يك مسيله و واقعيت شهري فراروي مديريت شهري و منطقه اي كشورهاي مختلف دنيا، در شهرهاي بزرگ و كوچك پذيرفته شده است. براساس تجربه هاي گذشته و تحول هاي بسيار امروز، جست وجوي راه حل هاي نوين و كارآمد به منظور كاربرد در ارتقاي كيفيت اين سكونتگاه ها و تبديل آن ها به بخش قابل زيست كالبد و جامعه شهري، به يكي از دغدغه هاي اصلي برنامه ريزان، مديران شهري و نيز يكي از مباحث مهم پژوهشي مبدل شده است. هدف اصلي اين مقاله، بررسي كاربرد فن ارزيابي مشاركتي روستايي در فرايند ارتقاي كيفيت محيطي در سكونتگاه غيررسمي اسلام آباد در منطقه 2 شهرداري تهران است. روش پژوهش، كيفي و نوع آن كاربردي است. براي انجام پژوهش از ابزارهاي پرسشنامه، مشاهده ميداني و تكنيك گلوله برفي بهره گرفته شده است. نتايج پژوهش نشان مي دهد كه فن ارزيابي مشاركتي روستايي در مورد سكونتگاه مورد مطالعه، كاربرد مناسبي دارد و از طريق اين فن، ضمن رسيدن به چشم اندازهاي مشترك در مورد وضعيت موجود، ميزان انحراف‏هاي ميان ديدگاه ساكنان با ديدگاه هاي رسمي برنامه‏ريزان و مسيولان شهري به خوبي نشان داده مي شود. با وجود اين، مي توان با تدوين سناريوهايي كه هم احكام فرادست را درنظر بگيرد و هم به شكاف بين نيازها، انتظارهاي ساكنان و ديدگاه مسيولان شهري توجه كند، به شرط اجراي صحيح سناريوها به نتايج مطلوبي دست يافت.

Today, informal settlements have been accepted in the cities and towns as a problem and an urban fact facing urban and regional management in different countries of the world. According to past experiences and the evolutions of today, searching for new and efficient solutions in order to improve the quality of these settlements in line with converting them into a habitable zone of urban physics and community has become one of the main concerns of urban planners and urban managers. The main objective of this article is to apply participatory rural appraisal techniques in the process of environmental quality improvement in informal settlements of Islamabad in district 2 of Tehran municipality. Research method is qualitative and type of research is applied. Field observation and snowball technique have been used to study the related issues. The research results show that participatory rural appraisal technique has been properly applied in the studied settlements; and through this technique while achieving the common perspectives on available situation, deviations rate in residentsʹ perspective from formal perspectives of urban planners and urban authorities is well presented. However, by creating scenarios which consider forward looking statements and also the gap between residentsʹ needs and expectations and the viewpoint of urban officials; the desired results can be achieved if scenarios are implemented properly. Keywords: Environmental quality, Informal settlements, Islamabad settlement, Participatory rural appraisal, Tehran metropolitan.