روش فلسفي ابن سينا، الگويي براي تحول در علوم انساني

هدف ما در اين مقاله اين است كه با ارايه يك الگوي تاريخي اولاًـ نشان دهيم تحول در علوم انساني به گونه اي كه با ارزش هاي اسلامي سازگار باشد، امكان پذير است. ثانياًـ نشان دهيم براي نيل به چنين هدفي چه روشي بايد اتخاذ شود و چه مراحلي بايد طي شود. يكي از الگوهايي كه مي توان در تحول علوم انساني از آن استفاده كرد، روش ابن سينا در مواجهه با فلسفه يونان و به طور خاص فلسفه ارسطويي است. ابن سينا در مواجهه با فلسفه يونان ضمن پرهيز از هر گونه برخورد حذفي، طي چند مرحله و به صورت كاملاً روشمند، مباحث فلسفه يونان را چنان متحول ساخت كه تا حدود زيادي به مباني تفكر توحيدي اسلام نزديك شد. روش او داراي سه گام عمده است: فهم دقيق؛ نقد مبنايي؛ تحول ساختاري. وي اين گام ها را به صورتي كاملاً روشمند پيش برد. اضلاع روش وي در هر گام عبارت است از: تحليل معنايي، توجه به وجوه مختلف موضوع و تحليل و تركيب. اين روش ابن سينا را به اعتبار نتيجه آن مي توان تحول ساختاري ناميد.

AvicennaThe human sciences in our society are suffering from lack of creativity and theorizing. So the necessity of the fundamental evolution in these sciences has become a pervasive demand in our society. Such an evolution needs a method and this method must be created or adopted from the existing patterns. Avicennaʹs method facing the outer sciences in general and specifically what he did with Greek philosophy can be used as a perfect pattern for such evolution. He, facing with Greek philosophy, by avoiding any eliminating approach in several stages and in a purely systematize way, took a very active and creative viewpoint. Avicenna with his critical and yet creative approach, managed to change Greek philosophy in such a way that he could adapt it into some extent with Islamic teachings. The output of his method not only was not strange to Medieval philosophers but also many of them did not hesitate to use his achievements in different philosophical issues. His method goes through three different steps: exact understanding, fundamental criticism and foundational evolution. He takes these steps in a fully methodic manner. The three dimensions of his method are semantic analysis, paying attention to different aspects of a philosophical issues and what we may call it analysis and synthesis.