بازسازي برف‌مرزهاي آخرين دوره‌ي يخچالي با شواهد دورههاي يخچالي در زاگرس شمال غربي (مطالعه موردي: تاقديس قلاجه)

Reconstruction of the Last Glacial Snow Lines by the Evidences of Glacial Periods in North West Zagros (Case study: Anticline Qalajeh)

وجود لندفرم هاي يخچالي و مجاور يخچالي در ارتفاعات قلاجه حاكي از تغييرات اقليمي و تغييرات مرزهاي مورفوژنيك است. مساله‌ي اصلي اين پژوهش شناسايي قلمروهاي سرد يخچالي و مجاور يخچالي و برآورد ارتفاع خط برف‌مرز در زاگرس چين خورده با توجه به فقدان مطالعه در زاگرس چين خورده است. بنابراين هدف مطالعه شناسايي شواهد و اثبات حاكميت وجود قلمرو مورفوژنز يخچالي و تعيين برف‌مرز آخرين دوره‌ي يخچالي در ارتفاعات قلاجه است. نقشه هاي توپوگرافي، زمين شناسي، تصاوير ماهواره اي IRS و داده هاي اقليمي دما و بارش ماهانه، ابزارها و داده هاي اصلي تحقيق هستند. با استفاده از تصاوير ماهواره اي و بازديدهاي متعدد ميداني، موقعيت سيرك هاي منطقه شناسايي شده و به بازسازي خط تعادل برف و يخ گذشته (ELA) اقدام گرديد. از روش ارتفاع كف سيرك پورتر و روش رايت براي برآورد حد برف‌مرز آخرين دوره‌ي يخچالي وورم و حال حاضر استفاده شد. از آزمون توان دوم كي (پيرسون) براي محاسبه‌ي رابطه بين گسترش و پراكنش سيرك ها با جهات ناهمواري ها استفاده گرديد. برف‌مرز دوره‌ي وورم با استفاده از مدل پورتر در ارتفاع 2019 متري و از روش رايت در ارتفاع 2015 متري به دست آمد. همچنين خط تعادل آب و يخ در دامنه هاي شمالي و جنوبي به ترتيب در ارتفاع 2033 و 2075 متر به‌دست آمد و ELA منطقه برابر با 42 متر است. نتايج آزمون توان دوم كي نشان داد كه بين شكل گيري سيرك هاي موجود در منطقه با جهات جغرافيايي و جهات ناهمواري ها ارتباط معناداري وجود دارد و سيرك هاي منطقه در دامنه هاي شمالي گسترش بيشتري داشته اند. بطوري كه 7/66 درصد از سيرك هاي منطقه در دامنه هاي شمالي و 3/33 درصد سيرك ها در دامنه هاي جنوبي شكل گرفته اند. مقايسه‌ي نتايج به‌دست آمده از مدل هاي اقليمي و شواهد ژيومورفولوژيكي آخرين دوره‌ي يخچالي، اثبات‌كننده‌ي حاكميّت قلمرو يخچالي از ارتفاع 2000 متري به بالا در ارتفاعات قلاجه است.

Existence of glacier and sub glacier landforms on Qalajeh mountains indicates the climate changes and changes in morphogenic boundaries. The main problem of the research is identifying cold glacier and sub glacier territories and estimating snow line height in folded Zagros due to lack of any study in this area. Therefore, the purpose is to identify evidences and prove the dominancy of existence of glacial morphogenesis territory and determine snowline of the last glacial period on Qalajeh heights. Topographic and geology maps, IRS satellite images, and monthly temperature and precipitation climate data are the main tools and data for research. Using satellite images and several field visits, the position of the areaʹs cirques were identified and the past snow and ice equilibrium line (ELA)were reconstructed. Porter and Wrightʹs method were used to estimate snow line for the last glacier and the current one. Ki squared test (Pearson) used to calculate the relationship between the spread and distribution of cirques with roughness aspects. Using Porter and Wright methods, Worm’s Snow-line obtained at height 2019 and 2015 meters respectively. Also water and ice equilibrium line at the north and south slopes obtained 2033 and 2075 meters respectively and ELA of area is equal to 42 meters. Results of Ki squared test showed that there is a significant relationship between cirques formation with geographic and roughness sides. Circus of the study area has more spread on the north sides. So 66.7 percent of the region’s circus have formed at the northern slopes and 33.3 percent of them are in the south ranges. Comparison of the results of the climate models and geo-morphological evidences of the last glacial period, proved the existence of glacier territory on above 2000 meters in Qalajeh mountain.