تحليل الگوهاي فضايي و زماني سامانه‌هاي همرفتي با بارش بيش از 10ميلي‌متر در جنوب غرب ايران

Analysis of Spatial and Temporal Patterns of Convective Systems With Precipitation of More Than 10mm

در اين تحقيق ويژگي‌هاي فضايي و زماني رخداد سامانه‌هاي همرفتي در جنوب‌غرب ايران، طيّ سال‌هاي 2001 تا 2005 با استفاده از تصاوير ادغامي دماي درخشندگي حاصل از باند مادون قرمز ماهواره‌هاي زمين آهنگ Meteosat،GOES و GMS، مورد بررسي قرار گرفت. سامانه‌هاي همرفتي بر اساس آستانه‌هاي دما و مساحت به ترتيب برابر 228 درجه كلوين و 1000 كيلومترمربع در تصاوير دماي درخشندگي شناسايي و مسيريابي شدند. در مجموع 268 سامانه‌ همرفتي در زمان رخداد بارش سنگين (بر اساس WMO با مجموع بارش بيش از 10 ميلي‌متر و همچنين ثبت پديده رگبار حداقل در 3 ايستگاه) شناسايي شد. نتايج نشان داد كه ماه‌هاي دسامبر و آوريل به ترتيب با 69 و 67 مورد پررخدادترين و ماه فوريه تنها با 5 مورد كم‌رخدادترين ماه‌هاي سال از نظر بارش همرفتي بوده‌اند. تعداد رخداد سامانه‌هايي با طول عمر و وسعت زياد، قابل توجه بوده است، كه نشان‌دهنده‌ي نقش مهم عوامل ديناميك در شكل‌گيري سامانه‌هاي همرفتي اين منطقه است. فراوان‌ترين جهت حركت از جنوب‌غرب‌ به سمت شمال‌شرق (53 درصد) و از غرب به سمت شرق (38 درصد) بود، بنابراين جهت حركت سامانه‌هاي همرفتي با جهت حركت كلي جريانات جوي در اين منطقه مطابقت داشته و توسط جريانات در سطوح مياني جو تعيين ‌شده است. همان‌طور كه انتظار مي‌رفت محل شكل‌گيري سامانه‌هاي همرفتي تحت تاثير توپوگرافي منطقه است، به اين صورت كه بيشينه محل شكل‌گيري اين سامانه‌ها در دامنه‌ي رو به باد زاگرس بوده و در دامنه‌ي بادپناه كوه‌هاي زاگرس به ندرت سامانه‌اي تشكيل ‌شده است. بطور كلي فراواني رخداد از جنوب ‌غرب منطقه به سمت شمال‌شرق ابتدا افزايش و سپس كاهش يافته است. بنابراين ميزان رخداد از شرايط توپوگرفي تاثير پذيرفته و فراواني رخداد در ارتفاعات بيشتر بود. اما پراكندگي رخداد و ميزان تاثيرپذيري آن از توپوگرافي، در ماه‌هاي مختلف سال تفاوت‌هايي داشته؛ بطوري كه در ماه‌هاي گرم سال بيشترين و در ماه‌هاي سرد سال كمترين هماهنگي با توپوگرافي ديده شده است.

In this study, spatial and temporal characteristics of convective systems in southwest of Iran has assessed with Global merged IR brightness temperature data (acquired from Meteosat, GOES and GMS). Convective systems detected and traced on the basis of 228 K and 1000 Km2 temperature and area thresholds, respectively. In total , 268 convective systems identified at heavy precipitation times (based on WMO with precipitation of more than 10mm during 6 hours and also shower phenomena recorded at least in three stations). Results show that December and April with 69 and 67 cases respectively has the most occurrence and February with 5 cases has minimum occurrence. The results Such as a fairly great number of large and long lived systems shows the importance of dynamic factors in formation of MCSs in this region. The most frequency of movement direction was southwest-northeast (53%) and west- east (38%), thus movement direction of this system conform with middle level flow and controlled by it. The analysis revealed that convective systems initiation and termination location was influenced by topography. In general, they were most predominant across northeast of study area with a decreasing southwest ward gradient, that follows topography, but this pattern was different in cold and warm months, so that we have observed the most conformity in warm months and the least conformity in cold months.