پهنه بندي خطر زمين‌لغزش در حوزه‌ي آبخيز جهان اسفراين خراسان شمالي

Zoning the Landslide Hazard in Jahan Watershed in the North Khorasan Province

پهنه‌بندي زمين‌لغزش يكي از روش‌هايي است كه مي توان به كمك آن مناطق بحراني را به لحاظ پايدراي شيب مشخص كرده و از نقشه‌هاي پهنه‌بندي به دست آمده در برنامه‌ريزي‌هاي توسعه پايدار استفاده كرد. در پهنه‌بندي لغزش حوزه جهان اسفراين خراسان شمالي از شش عامل شيب، جهت، بارندگي، زمين‌شناسي، فاصله از گسل و فاصله از آبراهه استفاده شد. در اين تحقيق از روش شاخص آماري (SI) به منظور پهنه‌بندي زمين‌لغزش بهره گرفته شد. در اين روش با توجه به وسعت پهنه‌هاي لغزشي در هر يك از كلاس‌هاي پارامترهاي مختلف مورد مطالعه، ارزش وزني براي هر يك از سلول‌ها در نظر گرفته شد و نهايتاَ مجموع ارزش‌هاي وزني براي هر سول با همپوشاني لايه‌هاي مختلف مورد مطالعه به‌دست آمد. سپس نقطه‌ي طبقات خطر زمين‌لغزش به كمك تحليل هيستوگرامي و با استفاده از روش بهينه‌سازي Jenks تهيه گرديد. تجزيه و تحليل‌ها نشان داد كه در بين عوامل مورد بررسي عامل زمين‌شناسي و بارندگي نقش موثرتر و مهمتر را در ايجاد زمين‌لغزش‌ها در منطقه‌ي مورد مطالعه دارا مي‌باشد. به لحاظ خطر وقوع زمين‌لغزش زيرحوزه‌ي J1 در اولويّت اول و زيرحوزه‌هاي J13، Jʹ24، Jʹ14، J17، Jʹ22، J20، J21، J19، J18 در اولويّت آخر قرار گرفتند زيرحوزه‌هاي شمالي به لحاظ خطر وقوع زمين‌لغزش در محدوده‌ي ريسك زياد و خيلي زياد قرار مي‌گيرند. بهترين شيوه‌ي كاهش خطر وقوع زمين‌لغزش در حوزه‌ي جهان افزايش پوشش گياهي با انجام عمليات احيايي، اصلاحي و مديريتي در سطح مراتع مي‌باشد.

Landslide zoning is one of the methods which can help to determine the critical areas from slope stability point of view and the obtained zoning maps can be used in planning for sustainable development. In land slide zoning of Jahan watershed, six factors were used as slope, direction, rainfall, geology, distance from fault and distance from streams. In this study, statistical index (SI) method was used for landslide zoning. In this method, according to the extent of the slip zones in each classes of the different under study parameters, weighted value for each cell was considered and finally the sum of weighted values for each cell was studied with several overlaying layers. Then the landslide hazard classes using Histogram analysis and using Jenks optimization method was developed. Analysis indicated that among the factors, geology and rainfall factor have more important role in causing landslides in the study area. From the view point of land sliding hazard,J1 is at the first priority and J13، Jʹ24، Jʹ14، J17، Jʹ22، J20، J21، J19، at the last one. Under the northern watersheds, due to the risk of land sliding, they are placed at high and very high risk area. The best way to reduce landslide risk in Jahan watershed is to increase vegetation cover through revival, modification and managerial operations in pastures.