گسترش شهرهاي الكترونيكي و نقش آن در ارتقاي خدمات شهري از ديدگاه شهروندان مورد شناسي: كلانشهر تبريز

Developing Electronic Cities and Its Role in Promoting Urban Services from Citizens’ Viewpoints, Case Study: Tabriz Metropolis

در جهان معاصر، يكي از مهمترين حوزه‌هاي تغيير و به تبع آن توسعه در زندگي اجتماعي افراد، تغيير و تحول در حوزه‌هاي اطلاعاتي و ارتباطاتي است. اين امر ريشه در نياز مبرم انسان قرن بيست و يكم به آگاهي دارد تا از اين طريق بتواند خود را با شرايط پيچيده و آهنگ سريع تحولات سازگار نمايد. در اين ميان شهرها و به‌ويژه كلانشهرها، به مثابه هسته‌هاي متراكم جمعيتي و به‌عنوان جذاب‌ترين مكان‌ها براي سكونت افراد، به شدت از اين تغيير متاثر شده‌اند. تحقق شهر الكترونيك علاوه بر ايجاد الگويي نوين در سطح شهرها، دسترسي شهروندان و مديران را به خواسته‌هاي يك جامعه شهري توسعه‌يافته، خلاق، پاك، فرهنگي و دانش محور فراهم مي‌كند. پژوهش حاضر تركيبي از دو شاخه تخصصي گسترش شهر الكترونيك و ارتقاي خدمات شهري در كلانشهر تبريز تدوين يافته است. نوع تحقيق كاربردي-توسعه‌اي و رويكرد حاكم بر آن توصيفي-تحليلي و علّي است كه براي گردآوري اطلاعات از روش‌هاي ميداني و اسنادي كمك گرفته شده است و براساس آن، اطلاعات در قالب 354 پرسشنامه در مناطق دهگانه شهر تبريز جمع‌آوري و سپس با استفاده از نرم‌افزار SPSS و ارزش‌گذاري متغيرها با بهره‌گيري از طيف ليكرت، مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است. يافته‌هاي پژوهش حاكي از آن است كه شهر تبريز از نظر شاخص‌هاي انتخابي، پس از انجام آزمون t تك نمونه‌اي، ميزان t برابر با 974/14- بوده كه بيانگر ناپايداري شاخص‌ها و روبرو بودن شهر با مشكلات و چالش‌هاي متعدد در وضعيت موجود مي‌باشد. برطبق يافته‌ها، ديدگاه پاسخگويان نشان مي‌دهد كه بين سطح سواد اطلاعاتي شهروندان و پذيرش مظاهر مختلف ICT و شهر الكترونيك، رابطه مثبت و معناداري وجود دارد؛ بدين معني كه به‌كارگيري فناوري اطلاعات و ارتباطات و الكترونيكي شدن شهر مي‌تواند بخشي از اين چالش‌ها را حل نمايد. علاوه بر آن، اعتقاد شهروندان بر اين است كه تحقق شهر الكترونيك بر ارتقاي خدمات شهري اثرگذاري بالايي خواهد داشت و ميزان t به‌دست آمده برابر با 704/19 مي‌باشد. در كل، بالاي 79 درصد شهروندان موافق با ضرورت تحقق شهر الكترونيك هستند و گرايش آنها نسبت به استفاده از ICT بالاست؛ بنابراين جامعه شهري تبريز تاثير فناوري‌هاي نوين را به‌عنوان يك امكان و فرصتي بزرگ بر ارتقاي خدمات شهري مي‌پذيرند. با توجه به چالش‌هاي پيش‌روي، به‌كارگيري فناوري اطلاعات و الكترونيكي شدن شهر به‌عنوان پيش شرط توسعه مي‌تواند به برنامه‌ريزان و ديگر متخصصان دخيل در فرايند مديريت و برنامه‌ريزي شهري در نهادهاي مختلف، جهت رسيدن به اهداف و پاسخگويي به شرايط جديد شهري كمك نمايد. البته تحقق شهر الكترونيك نيازمند فراهم ساختن زيرساخت‌ها، فرهنگ‌سازي، تربيت شهرونداني الكترونيك و ... است.

In the current world, one of the most important fields of change and consequently development in the individualsʹ social life happens through the changes in information and communication fields. it is due to the imperious contemporary peopleʹs need to awareness so that they could adapt themselves with the changesʹ complicated situation and rapid rate. Meanwhile, cities, especially metropolises, as the highly populated kernels and most attractive areas for living, have been deeply affected by such changes. In addition to the realization of a new pattern in cities, the establishment of smart cities made developed, creative, clean, cultural and science-oriented accessible for citizens and urban mangers. The current research integrates two specialized fields of urban services promotion and electronic city development, done in Tabriz Metropolitan. Research type is applied-developmental and its dominant approach is descriptive-analytical and causal. To collect data, field and documentary methods have been used. And, based on these, data has been gathered through 354 questionnaires in 10 districts of Tabriz. Then, using SPSS software and Likert scale,the data has been analyzed. The findings of the research indicate that after performing one sample t-test, in Tabriz City in terms of selective indices, the t value was equal to -14.974, which indicates instability of indices and the problems and challenges the city is facing in the status quo.According to the research findings, participantsʹ attitudes show that there is a positive and significant correlation between citizensʹ information literacy and the acceptance of different representations of ICT and electronic city; it means that applying ICT and the cityʹs becoming electronic can solve some part of these challenges. In addition, regarding the enhancement of information technology use and the establishment of smart cities, citizens believe that the establishment of smart city has significant effects on Tabriz urban development, and the obtained t value is 19.704. Totally speaking, more that 79% of citizens agree with the necessity of ICT development and the establishment of electronic city and their intent toward using ICT is higher. Therefore, Tabriz urban society accepts the effect of new technologies as a possibility and an opportunity for achieving promotion of urban services. Regarding the available challenges, applying IT and the cityʹs becoming electronic as the precondition for development can help the planners and other experts involving the process of urban management and planning in different institutions for attaining and answering the new urban conditions. However, realizing the electronic city requires providing infrastructures, acculturation, training citizens of electronic commerce and etc.