مطالعه پوشش كُركي بلوط‌هاي غرب ايران

Vestiture and trichome types of the oaks of forests in Western Iran

بلوط بزرگ‌ترين جنس تيره Fagaceae دارای حدود 300 تا 600 گونه در جهان است. پوشش كُركی و تزيينات كُرك‌ها در طبقه‌بندی گونه‌ها و هيبريدهای بلوط مهم هستند. اين ويژگی‌ها به عنوان صفاتی ارزشمند در مطالعه بلوط‌ها قابل اعتماد هستند. اصطلاحات استاندارد نشده در مورد پوشش كُركی و تزيينات كُرك‌ها، تفاوت واژه‌ها در تعاريف و توضيحات‌شان باعث شده كه شرح‌های تاكسونوميكی به طور شايان توجهی در توصيف گونه‌ها متفاوت باشند. در پژوهش حاضر، برای روشن شدن وضعيت تاكسونوميكی گونه‌های بلوط در زاگرس، تراكم و مورفولوژی كُرك‌های برگ در گونه‌های مختلف بررسی شده است. پس از شناسايی گونه‌ها، نمونه‌های ميكروسكوپ الكترونی از برگ‌ها تهيه شد. واژه‌شناسی برای نوع كُرك‌ها بر اساس روش Hardin (1976) انجام شد. طبقه‌بندی بر اساس شكل سلول‌ها و تعداد بازوهای انواع كُرك‌های شناسايی شده به اين شرح است: 1) كُرك‌های ساده با ديواره نازك (simple-thin-walled)، 2) كُرك‌های مجتمع (rosulate-rosette or tuft)، 3) كُرك‌های طويل بلند (solitary-long)، 4) كُرك‌های دسته‌ای-راست غير غده‌ای (fasciculate-erect)، 5) كُرك مركب (multiradiate)، 6) ستاره‌ای (stellate)، 7) كُرك‌های ستاره‌ای به هم چسبيده (fused-stellate)، 8) پهن شده جانبی (appressed-lateral)، 9) كُرك‌های ستاره‌ای غيرتيپيك (atipic stellate)، 10) كُرك‌های ستاره‌ای مطبق (multinodal stellate). بر اساس داده‌های حاصل از بررسی كُرك‌ها در مطالعه حاضر، دو گروه از جنس Quercus در كوه‌های زاگرس شناسايی شد: گروه بلوط‌های دندانه‌دار و گروه بلوط‌های لوب‌دار كه با نتايج ITS منطبق است.

The Quercus is the main genus of the Fagaceae with about 300 to 600 species in the world. Both the vestiture and trichome types are important in the taxonomy of Quercus species and hybrids. Although particular terms have been used for a long time, the terminology for both vestiture and trichome types has not been standardized, glossaries differ in their definitions and illustrations and floristic manuals vary markedly in their descriptions of the species. In this study, the vestiture and trichomes were described and illustrated for seven species of oaks in the Zagros Mountains. The terminology of trichome types was determined based upon Hardin (1976). Samples for SEM studies of each species were collected from fresh material of early spring and mature leaves and specimens which were deposited in the Herbaria. The ten types of trichomes were distinguished for the Zagros oaks as follows: 1) Simple-thin-walled, 2) Rosulate-rosette, 3) Solitary-long, 4) Fasciculate-erect, 5) Multiradiate, 6) Stellate, 7) Fused-stellate, 8) Appressed-Lateral, 9) Atipic stellate, 10) Multinodal stellate. Based on trichome types two major infrageneric groups were recognized for western of Iran: the cerroid and roburoid oaks matched our results based on ITS data.