اختيار قاضي براي طلاق در صورت نشوز زوج و مشروط نبودن آن به عسر و حرج زوجه

The Judge’s Authority For a Divorce In Case of the Husband’s Ill-conduct Provided it is Not a Hardship to the Wife

مطابق حكم شرع و تصريح ماده 1133 قانون مدني جمهوري اسلامي ايران، طلاق از حقوق قانوني شوهر است؛ ولي زنان نيز در مواردي چون غايب مفقودالاثر بودن شوهر و ناتواني وي از پرداخت نفقه مي‏توانند از دادگاه درخواست طلاق كنند؛ مساله مهم كه مقاله حاضر نيز به آن مي پردازد، اين است كه آيا حق درخواست طلاق زوجه، محدود به موارد فوق الذكر است يا در كليه موارد تحقق نشوز مرد، حاكم (قاضي) مي‏تواند به درخواست زن، وي را علي‏رغم ميل و اراده شوهر متمردش طلاق دهد؟ نويسنده با استناد به آيه 229 سوره بقره و آيات مشابه به اثبات اين امر مي پردازد كه حكم مزبور به تمام موارد تحقق نشوز مرد، قابل تسري است و در صورت تحقق مصاديق نشوز مرد، زن بدون نياز به اثبات عسر و حرج مي تواند از حاكم درخواست طلاق كند. آيات و روايات، به ويژه آيه 229 سوره بقره كه از دو تعبير "امساك بمعروف" يا "تسريح باحسان" استفاده كرده است، نشان مي دهد كه در زندگي زناشويي، بر شوهر واجب است در برابر همسرش يكي از دو راه را اختيار كند: يا با انجام تمام وظايف، حقوق او را به خوبي و شايستگي ايفا كند، يا او را طلاق داده، به نيكي رها سازد. به موجب اين اصل، در صورت عدم رعايت حقوق زوجه، قاضي مي تواند به درخواست زن، زوج را اجبار به طلاق كند و در صورتي كه اجبار ميسر نباشد، زن را علي رغم ميل شوهرش طلاق دهد. تحقق اين نظريه مي تواند گامي موثر در جهت احقاق حقوق زنان و پيشگيري از تعدي به حقوق آنان در زندگي زناشويي باشد.

In accordance with religious law (Sharia) and the stipulation of Article 1133 of the Civil Code of Islamic Republic of Iran, divorce is one of the husbandʹs legal rights; however in some cases such as the unaccountability of the absence of the husband or his inability to support his family, the wife can also file for divorce. An important issue that this article also addresses is whether the wifeʹs right to divorce is limited to the above-mentioned cases, or in all cases of the realization of the manʹs ill-conduct, the ruler (judge) at the request of the woman, despite her husbandʹs wayward disposition and determination, can grant her a divorce? By citing verse 229 of surah Baqarah (The Cow) and similar verses, the author sets out to prove this matter that the above-mentioned ruling of the realization of the manʹs ill-conduct is extendable and in case of realization of instances of the manʹs ill-conduct, the wife can petition the ruler for a divorce without the need of proving hardship. Verses of the Holy Quran and traditions, especially verse 229 of surah Baqarah, which has used two interpretations "keep (her) in an acceptable manner" or "divorce (her) with good treatment" shows that in marital life it is obligatory for the husband to choose one of the two ways toward his wife: Either by doing all his duties, adequately providing all, or her rights divorcing her and releasing her with good treatment. According to this principle, if the rights of the wife are not respected, the judge can, at the request of the wife, force the husband to divorce her and if force is not effective the judge can, despite her husbandʹs lack of desire, divorce her. The actualization of this theory can be an effective step in the realization of womenʹs rights and the prevention of the violation of their rights in marital life.