تأثير غلظت‌هاي مختلف بنزيل آدنين، محيط كشت، منابع كربوهيدرات و مواد نيمه جامدكننده محيط كشت بر افزونش شاخساره در زيتون رقم دزفول

The effects of different concentrations of BA, nutrient media, carbohydrate sources and gelling agents on shoot multiplication of olive (Olea europaea L. cv Dezful).

زیتون یكی از درختان مهم میوه در ایران است و سطح زیر كشت آن در 15 سال گذشته حدود 30 برابر شده است. رقم دزفول، یكی از ارقام تجاری زیتون است كه در مناطق جنوبی ایران سازگاری خوبی نشان داده و برای روغن گیری و كنسرو سازی مناسب است. ازدیاد رویشی این رقم به دلیل سخت ریشه‌زا بودن با استفاده از قلمه دشوار و تكثیر انبوه آن‌را برای كشت در سطح تجاری مشكل نموده است. ریزازدیادی از تكنیك‌های جدید و قابل اعتماد در سطح جهان است و برای تكثیر رویشی گیاهان در سطح انبوه كاربرد دارد. این پژوهش به منظور مطالعه تاثیر غلظت‌های مختلف BA، محیط كشت، منبع كربوهیدرات و مواد نیمه جامدكننده محیط كشت بر تكثیر شاخساره زیتون رقم دزفول انجام شد. نوك شاخساره و قطعه‌های ساقه شاخه‌های رشد فصل جاری درختان بالغ به عنوان ریزنمونه استفاده شد. براساس نتایج بدست‌آمده از آزمایش‌ها، محیط كشت گیاهان چوبی(WPM) دارای دو میلی گرم در لیتر BA و 005/0 میلی گرم در لیتر IBA برای افزونش شاخساره، بهینه تشخیص داده شد. محیط كشت گیاهان چوبی برای تولید درون‌شیشه‌ای شاخساره به‌طور معنی‌دار نسبت به محیط كشت‌های MS یا MS با نصف غلظت عناصر ماكرو برتری داشت. ساكارز به مقدار30 گرم در لیتر مناسب‌ترین منبع كربوهیدرات برای كشت درون‌شیشه‌ای زیتون رقم دزفول بود كه از نظر شاخص‌های طول شاخساره، وزن تر شاخساره و تعداد شاخساره در ریزنمونه به‌طور معنی‌دار بهتر از گلوكز و فروكتوز بود. مناسب‌ترین ماده نیمه جامد كننده محیط كشت فیتاژل به میزان 4/2 گرم در لیتر بود.

Olive (Olea europaea) is one of the most important horticultural crops in Iran. Total area of olive production has increased about thirty times since 15 years ago in Iran. Dezful is one of the commercial olive cultivars that are well adapted to south regions of Iran and suitable for canning and oil production. Cuttings of this cultivar are difficult to root and asexual propagation by conventional methods is difficult and does not allow original clones to be obtained in industrial quantities. Micropropagation is a reliable technology applied commercially worldwide, which allows large-scale plant multiplication. This research was carried out to study the effects of different concentrations of BA, nutrient media, carbohydrate sources and gelling agents on shoot multiplication of olive cv. Dezfoul. Shoot tips and nodal segments of current season growth shoots of adult trees were used as explants. Based on the results of experiments, woody plant medium (WPM) containing 2.0 mgl-1 BA and 0.005 mgl-1 IBA was optimum for shoot multiplication. Woody plant medium was significantly better than MS or MS with half strength macronutrients for in vitro production of shoots. Sucrose at 30 gl-1 was significantly better than glucose or fructose for shoot fresh weight, number of shoots and main shoot length. Phytagel at 2.4 gl-1 was optimum for solidifying of nutrient medium.