تحليل و تفسير تغييرات مكاني و زماني برخي متغيرهاي كيفي آب زيرزميني (مطالعه موردي: آبخوان دشت تبريز)

Analyze and Interpretation of Spatial and Temporal Variations of Some Groundwater QualitativeVariables (Case Study: Tabriz Plain Aquifer)

به منظور حفظ كيفيت آب هاي زيرزميني اطلاع از پراكنش مكاني و زماني آن‌ها حايز اهميت مي باشد. در اين تحقيق تغييرات مكاني و زماني متغيرهاي كيفي آب بر مبناي داده هاي 47 چاه منتخب در دشت تبريز در طول دوره آماري 10 ساله (1391-1382) تحليل شد. به منظور تحليل مكاني، روش هاي كريجينگ ساده (SK) و وزن دهي معكوس فاصله جهت استخراج منحني هاي هم كيفيت براي كلسيم، كلر، بيكربنات، پتاسيم، منيزيم و pH در پهنه دشت بكار گرفته شدند. مطالعه پروفيل هاي سالانه مستخرج از خطوط هم كيفيت براي هر متغير كيفي نشان داد كه اغلب متغيرها در بخش جنوب غربي و شمال شرقي سفره تجمع پيدا كرده اند. با كاربرد روش وارد به‌عنوان يك روش چندمتغيره آماري جهت خوشه بندي توام با روش آماره S به‌عنوان روشي جهت آزمون همگني خوشه ها مناطق همگن براي pH در پهنه سفره تعيين گرديد؛ و بالاخره تغييرات سالانه متغيرهاي كيفي مطالعه و مشخص گرديد كه اغلب متغيرها به‌جز پتاسيم داراي روند افزايشي در طول دوره 10 ساله آماري بوده اند.

In order to protection of water quality in the aquifers, awareness about spatial and temporal distributions of water quality has particular importance. In this study, the spatial and temporal variations of water qualitative variables were analyzed based on the data of 47 selected wells in Tabriz plain over the period of 10 years (1382-1391). For the propose of spatial analyzing, the simple Kriging (SK) as well as the inverse distance weighting methods were carried out leading to derivation of isoquality curves for calcium, chloride, bicarbonate, potassium, magnesium and pH over the aquifer for each year. The study of annual spatial profiles extracted from isoquality curves for each qualitative variable showed that the majority of variables were aggregated on South West and North East part of aquifer. Using Ward method as a multivariate statistical cluster analysis procedure together with S statistics as a homogeneity test procedure, the homogeneous regions for pH were determined over the aquifer. Finally, the annual fluctuation in the qualitative variables were investigated, and according to the results,the majority of variables (except potassium)had incremental trend during the 10 years of statistical period.