شناسايي و ارزيابي ويژگي هاي مورفولوژيكي و فيتوشيميايي تعدادي از گونه هاي وليك (Crataegus spp.) در ايران

Identification and Evaluation of Morphological and Phytochemical Characteritics in Some Hawthorn (Crataegus spp.) Species in Iran

ولیك، نام عمومی گونه‌های گیاهی موجود در جنس Crataegus spp. متعلق به خانواده Rosaceae، گیاهی باغی با خواص دارویی می‌باشد. در این تحقیق، گونه‌های مختلف ولیك شامل Crataegus monogyna، Crataegus meyeri، Crataegus pseudoheterophylla، Crataegus pentagyna و Crataegus pontica در منطقه طالقان واقع در استان البرز شناسایی شدند و سپس براساس خصوصیات مورفولوژیكی و فیتوشیمیایی ارزیابی گردیدند. نتایج تجزیه واریانس با استفاده از صفات مورفولوژیك شامل طول برگ، عرض برگ، نسبت طول به عرض برگ، طول میوه، قطر میوه، نسبت طول به قطر میوه و وزن هزار دانه نشان داد كه ژرم پلاسم متنوعی از گیاه ولیك در ایران وجود داشته و بین گونه‌های مورد مطالعه تفاوت معنی‌دار آماری وجود دارد. از نظر تمامی صفات مورفولوژیك مورد مطالعه به جز صفات نسبت طول به عرض برگ و نسبت طول به قطر میوه، گونه C. pontica دارای مقادیر حداكثر بود. بین گونه‌های مورد مطالعه از نظر تركیبات فیتوشیمیایی نیز اختلاف معنی‌دار آماری مشاهده گردید. از میان گونه‌های مورد مطالعه، گونه‌های C. meyeri، C. pentagynaو C. pseudoheterophyllaدارای درصد قابل توجهی از تركیبات فنولی، تاننی و فلاونوئید روتین بودند. نتایج نشان داد كه ارزیابی تركیبات فیتوشیمیایی می تواند راهكاری مناسب برای تشخیص گونه های دارای اولویت دارویی در این جنس باشد.

Hawthorn, as the general name for the species of Crataegusgenus belonged to Rosaceae family, is of horticultural crops with medicinal characteristics. In this study, several species of hawthorn including Crataegus monogyna, Crataegus meyeri, Crataegus pseudoheterophylla, Crataegus pentagyna and Crataegus pontica were identified in Taleghan region of Alborz province, Iran and then, evaluated based on morphological and phytochemical charactersitcs. Results of analysis of variance for morphological characters including leaf length, leaf width, ratio of leaf length to leaf width, fruit length, fruit diameter, ratio of fruit legth to fruit diameter and 1000 seed weight revealed the existence of divergence for Hawthorn germplasm in Iran and significant differences among the studied species. Among studied species, C. pontica had the maximum values of studied morphological characters exception of ratio of leaf length to leaf width and ratio of fruit legth to fruit diameter. There were significant differences among studied species based on phytochemical characters. Species including Crataegus meyeri, Crataegus pseudoheterophylla, Crataegus pentagyna had noticeable percentage of phenolic compounds, tannen and rutin flavonoid. The results manifested that evaluation of phytochemical compounds could be a suitable method in identification of species having medical priority in this species.