موازنه عناصر غذايي نيتروژن، فسفر و پتاسيم در مزارع مختلف گندم در گرگان

Balance of N, P and K Nutrients in Different Wheat Farms in Gorgan

موازنه عناصر غذایی یكی از شاخص­های تعیین كارآیی استفاده از عناصر غذایی در سیستم­های كشاورزی است. بدین­منظور تحقیق حاضر برای ارزیابی كارآیی استفاده از عناصر غذایی در مزارع مختلف گندم در شهرستان گرگان انجام شد. در این مطالعه اطلاعات مربوط به مدیریت كوددهی شامل نوع و میزان مصرف كودهای مختلف ثبت شد. با توجه به نوع كود میزان خالص نیتروژن، فسفر و پتاسیم برای هر مزرعه محاسبه شد. همچنین با استفاده از مدل QUEFTS میزان عرضه این عناصر توسط خاك تعیین شد كه این مقادیر برای نیتروژن، فسفر و پتاسیم به‌ترتیب 61، 34 و 136 كیلوگرم در هكتار بود. در پایان فصل رشد غلظت این عناصر در گیاه از طریق تجزیه بافت اندازه­گیری شد و میزان خروج این عناصر در واحد هكتار تخمین زده شدند. در نهایت موازنه عناصر غذایی از طریق اختلاف بین عناصر ورودی (عرضه‌شده از طریق كود و خاك) و خروجی از مزارع محاسبه شد. نتایج نشان داد تقریباً نیمی از مزارع گندم دارای كمبود مصرف نیتروژن (موازنه منفی) بودند. میزان كمبود برای نیتروژن بین 3 تا 4/63 كیلوگرم در هكتار متغیر بود درحالی‌كه در نیم دیگر مزارع حدود 3/1 تا 3/128 كیلوگرم در هكتار مازاد نیتروژن وجود داشت (موازنه مثبت). مازاد فسفر و پتاسیم تقریباً در همه مزارع مشاهده شد كه مقدار آن به‌ترتیب بین 9/10 تا 3/79 و 5/11 تا 115 كیلوگرم در هكتار تخمین زده شد (موازنه مثبت).

Soil nutrients balance is an indicator to determine nutrient use efficiency in farming systems. For this purpose, the present study was conducted to assess nutrient use efficiency in different wheat farms in Gorgan. Collected data were included fertilization management such as type and amount of applied fertilizer in different farms. In respect to type of fertilizers applied in farm, amount of net NPK was calculated. Also, amount of supply of NPK was estimated by QUEFTS model which were 61, 34 and 136 kg/ha, respectively. In the end of the growth season, the concentration of these nutrients in plant was measured by tissue analysis and amount of exited nutrients (kg/ha) in each farm was estimated. The nutrients balance was calculated as the difference between entered (fertilizer and soil supply) and exited nutrients. The results showed that almost half of farms had deficiency of N application (negative balance). The amount of deficiency for N ranged from 2.5 to 124.4 kg/ha; while in others there was 1.3 to 128.3 kg/ha extra N (positive balance). The extra P and K were observed in nearly all farms that they were 10.9-79.3 and 11.5-115 kg/ha, respectively (positive balance).