ختم ولايت از ديدگاه ابن‌عربي

درباره ختم ولايت مطلقه و مقيده، ميان بزرگان و محقّقان عارف، اختلاف‌نظرهايي وجود دارد، به گونه‌اي كه بعضي حضرت علي?، برخي حضرت مهدي? يا حضرت عيسي? يا حتي ابن‌عربي را خاتم ولايت مي‌دانند. با استدلال دلايل عقلي و نقلي مي‌توان گفت: صاحب ولايت مطلقه، حضرت علي? و خاتم آن، حضرت مهدي? است و امامان معصوم? همگي در ذات و صفات يك نور و يك حقيقت هستند و تفاوت آنان در ظهورها و شيوني است كه براساس حكمت بالغه الهي در زمان‌هاي مختلف ظهور كرده‌اند. هر يك از اولياي خدا در عصر خود مي‌تواند در اثر سير و سلوك و طيّ مقامات، مظهر يكي از اسماي الهي شود. به بيان ديگر، ولايت مطلقه هم به حضرت علي? و هم به حضرت مهدي? ختم خواهد شد و ولايت خاصه، ختم ندارد؛ بلكه هميشه استمرار دارد و در هر زمان، شخصي از اولياي الهي كه جزو ابدال و اوتاد به شمار مي‌آيد صاحب آن ولايت است.