تجزيه پايداري عملكرد ژنوتيپ‌هاي گلرنگ (Carthamus tinctorius L.)

Stability Analysis of Seed Yield of Safflower Genotypes (Carthamus tinctorius L.)

كارايي انتخاب بهترين ژنوتيپ‌هاي گلرنگ مي‌تواند با استفاده از تركيب روش‌هاي گرافيكي و تجزيه‌هاي آماري افزايش يابد. آزمايش حاضر به منظور تعيين پايداري عملكرد دانه ژنوتيپ‌هاي گلرنگ با استفاده از دو روش فوق انجام شد. بيست ژنوتيپ گلرنگ در گچساران، چرام، بهبهان و ده‌دشت در سه سال زراعي (1382-1379) با استفاده از طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار مورد بررسي قرار گرفتند. تجزيه واريانس ساده براي هر كدام از محيط‌ها به طور جداگانه انجام شد كه نتايج حاكي از اثر معني‌دار ژنوتيپ براي عملكرد دانه بود. نتايج تجزيه مركب داده‌ها نشان داد كه اثرات ژنوتيپ، محيط، اثر متقابل ژنوتيپ × محيط و اثر متقابل ژنوتيپ × محيط خطي معني‌دار بود. با توجه به معني‌دار بودن اثر متقابل ژنوتيپ × محيط، هفت آماره پايداري شامل واريانس محيطي، ضريب تغييرات محيطي، اكووالانس ريك، واريانس پايداري شوكلا، ضريب رگرسيون فينلي و ويلكينسون و انحراف معيار انحراف از خط رگرسيون براي تجزيه پايداري مورد محاسبه قرار گرفتند و نتايج نشان داد كه ژنوتيپ 3 (PI250536?2) بيشترين پايداري عملكرد دانه را داشت. مدل امي با چهار مولفه اصلي (AMMI4) 74/98 درصد از تغييرات اثر متقابل ژنوتيپ × محيط را توجيه مي‌كرد. بر پايه آماره‌هاي فوق و باي‌پلات حاصل از تجزيه امي، ژنوتيپ‌هاي 3 (PI250536?2)، 10 (Syrian hama 1)، 14 (Saffir) و 16 (PI 251268) به عنوان ژنوتيپ‌هاي پايدار و سازگار براي مناطق مورد مطالعه شناسايي شدند.

The selection efficiency of the most desirable safflower genotypes can be improved by incorporating the graphical methods and statistical analysis. This experiment was carried out to determine grain yield stability of safflower genotypes using the graphical and statistical methods. Twenty safflower genotypes were evaluated in Chachsaran, Choram, Behbehan and Dehdasht using randomized complete block design with three replications in three cropping seasons (2001-2004). The results of simple analysis of variance indicated the significance of genotype effect on grain yield. The results of combined analysis of variance revealed significance of genotype, environment, genotype × environment interaction and linear genotype × environment interaction effects. Since the genotype × environment interaction effect was significant, seven stability statistics including Si, CV, Wi2, ?i2, bi, Sdi2 and Sdi were calculated for stability analysis and the results indicated genotype 3 (PI250536-2) had the highest grain yield stability. The results of AMMI (Additive main effect and multiplicative interaction) model showed that 98.74% of total genotype ×environment interaction variation was due to four principle components (PCs). Based on the above statistics and the biplots derived from AMMI analysis, genotypes 3 (PI250536?2), 10 (Syrian hama 1), 14 (Saffir) and 16 (PI 251268) had grain yield stability. These genotypes were identified as suitable and adapted genotypes with grain stability for the studied environments.