ريخت شناسي قصه هاي ايراني با تمركز بر نقش زن و قصه هاي آذربايجان

Morphological Study of Iranian Folktales Considering Womanʹs Role an Azeri Folktales

در سال 1920ویلادیمیر پراپ با عرضه‌ی نظریه‌ی ریخت‌شناسی باب جدیدی را به روی قصه‌پژوهان سراسر جهان گشود. نگاه او به ساختار قصه‌ها امكان مطالعه‌ی آن‌ها را به شیوه‌ای علمی و كاربردی به پژوهشگران می‌داد. در این شیوه پژوهشگر با مطالعه‌ی ساختار قصه به الگوهای مشخصی دست می‌یابد كه در همه‌ی قصه‌ها یكسان است. این الگوها وجود نظامی سازمانی را نشان می‌دهد. این نظام از اجزای مشخصی تشكیل می‌شود كه شامل شخصیت‌های قصه، نوع ورود ایشان به قصه و كاركردهایشان در طول قصه است. نظام مذكور در همه‌ی قصه‌ها تكرار می‌شود اما نكته‌ی قابل توجه در این مورد چگونگی به كارگیری عناصر دنیای واقعی در این قالب و سازمان توسط راویان قصه‌هاست. برای مثال، قهرمان در همه‌ی قصه‌ها وجود دارد، ولی این‌كه او چه كسی باشد و چه بكند نشان‌دهنده‌ی نوع نگاه راوی و جامعه‌ایست كه او به آن تعلق دارد. هدف این مقاله ریخت‌شناسی قصه‌های ایرانی است. قصه‌های انتخاب شده به عنوان نمونه‌ی آماری این مقاله از قصه‌های روایت شده در منطقه‌ی آذربایجان است كه شامل استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، زنجان و اردبیل است. این نمونه‌ی آماری شامل صد قصه‌ی غیر تكراری است كه به شكل تصادفی انتخاب شده‌است. با بررسی ساختار این قصه و چگونگی پردازش شخصیت زن در قصه‌ها می‌توان به الگویی از نقش او در جامعه دست یافت.

In 1920 Vladimir Prop published the theory of morphology by which he helped the tale researchers around the world. This theory offered practical and scientific ways for researchers to study folktales. In this way, the researchers studying folktales find specific patterns that are the same in all tales. These patterns show how organized are the folktales. Each tale consists of parts such as characters, the way they enter the tale and their practice. This organization is repeated in all the tales. But the remarkable point is how the narrator uses the real world’s elements this organized, telling these stories. For instance there is a hero in all tales, but the point that who the hero is and what he or she does depends on the look of the narrator and the society to which he or she belongs. The aim of this article is to study tales in a morphological manner. The tales that are chosen to be studied for this article were told in 4 different counties of Iran including Eastern Azerbaijan, Western Azerbaijan Ardebil and Zandjan. One hundred tales were chosen randomly. Studying the structure of folktales and the way women are illustrated in these tales, patterns will be found that can be used to find out the role of them in the society.