اثرات تلقيح دو سويه ريزوبيوم بر شاخص‌هاي آناتوميكي شبدر ايراني (Trifolium resupinatum) تحت آلودگي دي‌اكسيدگوگرد

Effects Inoculation With Two strain of Rhizobium on Anatomical Indexes of Persian Clover (Trifolium resupinatum) Under SO2 Pollution

هدف: هدف از اين مطالعه ارزيابي اثرات تلقيح ريزوبيومي بر شاخص‌هاي آناتوميكي شبدر ايراني تحت شرايط آلودگي SO2 هوا مي‌باشد. مواد و روش‌ها: گياهان 31 روزه (تلقيح‌نشده، تلقيح‌شده با دو سويه ريزوبيوم) به‏مدت 5 روز متوالي، هر روز 2 ساعت تحت غلظت‌هاي مختلف گاز SO2 (صفر به‏عنوان شاهد، 5/0، 1، 5/1 و ppm2) قرار گرفتند. سپس شاخص‌هاي آناتوميكي برگ گياهان 40 روزه بررسي شد. نتايج: تحت غلظت‌هاي بالاي SO2 (1، 5/1و ppm2) طول سلول‌هاي نردباني و قطر سلول‏هاي اسفنجي در هر دو سطح برگ كاهش، تراكم روزنه در اپي‏درم فوقاني كاهش و در اپي‏درم تحتاني افزايش يافتند. همچنين گشودگي دهانه روزنه در اپي‏درم فوقاني افزايش و در اپي‏درم تحتاني كاهش يافت. تراكم كرك در هر دو سطح برگ در غلظت‌هاي 5/1و ppm2، افزايش معني‌داري را نسبت به گياهان شاهد نشان داد. طول كرك در غلظت ppm2 افزايش معني‌داري را در هر دو سطح برگ نشان داد. تلقيح شبدر با دو سويه ريزوبيوم اثرات منفي غلظت‌هاي بالاي SO2 را به‌طور معني‌داري كاهش داد. نتيجه‌گيري: نتايج بيانگر اثرات منفي غلظت‌هاي بالاي آلودگي SO2 هوا بر برخي شاخص‌هاي آناتوميكي گياهان و اثرات مثبت تلقيح باكتريايي در مقاومت نسبت به تنش آلودگي SO2 هوا مي‌باشد.

Aim: The aim of this study was to evaluate the effects of rhizobial inoculation on the anatomical parameters of clover under SO2 pollution. Material and methods: 31 day-old plants (no-inoculated and inoculated with two strains of Rhizobium) exposed to the different concentrations of SO2 (0 as a control, 0.5, 1, 1.5 and 2 ppm) for 5 consecutive days for 2 hours per day. The anatomical parameters of 40 day-old plants were Then investigated. Results: Under high SO2 concentrations (1, 1.5 and 2ppm), length of the palisade cells and diameter of the spongy cells decreased in both leaf surfaces. Stomatal density decreased in adaxial epidermis and increased in abaxial epidermis. Also, stomatal opening increased in adaxial epidermis and decreased in abaxial epidermis. Trichome density in both leaf surfaces significantly increased in 1.5 and 2ppm SO2 compared with control plants. Under 2 ppm, trichome length increased significantly in both leaf surfaces. Inoculation of clover with two strains of Rhizobium significantly reduced the negative effects of high SO2 concentration. Conclusion: The results indicate the negative effects of high concentrations of SO2 air pollution on the some anatomical parameters and the positive effects of bacterial inoculation on resistance to air SO2 pollution stress. Keywords: Anatomical parameters, Clover, Rhizobium, SO2 pollution