مطالعه بيوماركرهاي هيستوپاتولوژيكي و روند زماني ظهور آن‏ها در اندام هاي آبشش، غده هاضمه و پا در دوكفه-اي آب شيرين Anodonta cygnea در معرض با غلظت تحت كشنده فلز سنگين كروم (Cr)

Study of Histopathological Biomarkers and Their Incidence Time Pattern in Gill, Digestive Gland and Foot in Freshwater Bivalve, Anodonta cygnea, in Exposure to Sublethal Concentration of Chromium (Cr)

هدف: هدف از اين مطالعه بررسي تغييرات هيستوپاتولوژيك و روند زماني وقوع آن‏ها در معرض با فلز سنگين كروم در اندام هاي آبشش، غده هاضمه و پا در دوكفه اي آب شيرين Anodonta cygnea بود. مواد و روش‏ها: 24 عدد دوكفه اي با دامنه طولي (7/12 تا 3/13سانتي‏متر) از منطقه سمسكنده ساري برداشت گرديد. در آزمايشگاه دوكفه اي ها با غلظتµg l-1 125 براي مدت 18 روز در معرض فلز كروم قرار گرفتند. در روزهاي 4، 9 و 18 از دوكفه‏اي‏ها جهت به‏دست آوردن توده‏هاي بافتي از اندام‏هاي مورد مطالعه، نمونه‏برداري شد. برش‏هاي بافتي از نمونه‏هاي در معرض فلز و شاهد تهيه گرديد و با روش هماتوكسيلين- ايوزين (H&E) رنگ آميزي شدند. نتايج: وضعيت هيستولوژيك در هر سه اندام مورد مطالعه در مقايسه با نمونه‏هاي شاهد، تغييرات قابل توجهي را نشان داد. در آبشش هيپوپلازي، تغييرات شكلي و اندازه‏اي تيغه‏هاي آبششي، گرانولوما، هيپرپلازي و آتروفي كانال‏هاي همولنفي مشاهده گرديد. در غده هاضمه آتروفي توبول‏هاي گوارشي، ريزش سلول‏هاي گوارشي و بازوفيل به درون توبول‏ها و همچنين تجمع هموسيت‏ها و گرانولوما در بافت پيوندي مشاهده گرديد. در پا هيپوپلازي اپي‏تليوم بيروني، افزايش تعداد سلول‏هاي موكوسي و تورم و گسستگي بافتي در ساختار دسته هاي ميوسيت مشاهده گرديد. اولين علايم تغيير در روز چهارم ثبت و با افزايش مدت زمان معرض، ظهور علايم جديدتر و افزايش گستره تغييرات هيستوپاتولوژيك در هر سه اندام ديده شد. نتيجه گيري: تغييرات هيستوپاتولوژيكي در اندام‏هاي دوكفه‏اي A. cygnea به عنوان بيوماركرهاي هيستوپاتولوژيكي بسيار مناسبي جهت پايش اثرات اين فلز در محيط آبي پيشنهاد مي‏شود و روند زماني ظهور تغييرات، دقت اين شاخص‏ها را افزايش مي‏دهد.

Aim: The aim of this study was to investigate histopathological alterations and their incidence time pattern due to chromium (Cr) exposure during 18 days in gill, digestive gland and foot in freshwater bivalve, Anodonta cygnea. Material and Methods: 24 bivalve specimens with length range of 12.7-13.3 cm were collected from Semeskandeh region, Sari. They were exposed to 125 µg l-1 of Cr for 18 days. Bivalves were sampled in days 4, 9 and 18 for obtaining tissue samples of studied organs. Tissue sections of exposed and control group samples were prepared and staining was done using haematoxylin and eosin (H&E) method. Results: Histology of all of three studied organs of exposed bivalves in comparison with control group showed significant histopathological changes. Hypoplasia and changes in shape and size of gill lamellae, granuloma, hyperplasia and atrophy of haemolymph channels were observed. In digestive gland, atrophy of digestive tubules, loss of digestive and basophilic cells from tubules, and haemocyte aggregation and granuloma in connective tissue were occurred. Hypoplasia of external epithelium, increase of mucus cells, and swelling and tissue rapture in myocyte blocks were observed in foot. Primary signs of histopathological alteration were appeared in fourth day, and in following days appearance of new signs and expansion of affected area was detected in all of investigated organs. Conclusion: Based on our results, histological changes due to Cr exposure in studied organs in A. cygnea are proposed as appropriate histopathological biomarkers to monitoring Cr levels in aquatic environments and their incidence time pattern can increase fidelity of these indices. Keywords: Histopathology, Anodonta cygnea, Chromium, Internal organs