در باب جامعه شناسي تاريخي

يكي از پديده هاي علمي در نيمه ي دوم قرن بيستم، ظهور مطالعات ميان رشته اي در محافل علمي است. مطالعات ميان رشته اي علي رغم كارآمدي بالا در راستاي پيشرفت علم، مسايل و مشكلاتي را براي دانشمندان به همراه داشته است. اختلاف در تصدّي اين مطالعات از جمله ي اين مسايل و مشكلات است. اين مشكل در مورد مطالعات ميان رشته اي تاريخ و جامعه شناسي نيز وجود دارد. در اين مقاله پس از ارايه ي تعريفي از جامعه شناسي تاريخي، راه حلي براي رفع اين مشكل پيشنهاد شده است. براساس اين راه حلّ، چنانچه جامعه شناس براي فهم پديده هاي اجتماعي زمان خود، به بررسي تاريخ پديده ها و مسايل اجتماعي بپردازد، «جامعه شناسي تاريخي» شكل مي گيرد; امّا اگر مورّخ براي فهم بهتر وقايع تاريخي از نظريه هاي اجتماعي استفاده كند، «همكاري تاريخ و نظريه هاي اجتماعي» شكل خواهد گرفت. طبق اين بيان، جامعه شناسي تاريخي مطالعه ي جامعه و پديده هاي اجتماعي و دگرگوني هاي آنها در بستر زمان بوده و بر اين باور است كه ساختارهاي اجتماعي كنوني و شيوه هاي جديد كنش متقابل اجتماعي را نمي توان بدون يك چشم انداز تاريخي مورد بررسي قرار داد; امّا در همكاري تاريخ و جامعه شناسي، هدف مطالعه ي وقايع تاريخي است و از آن جا كه تاريخ از علوم مصرف كننده است، مي توان با استفاده از نظريه هاي جامعه شناسي، گذشته را به نحوي تفسير كرد كه گذشتگان نمي توانستند.