ويژگي‌هاي ژئوشيميايي و زمين‌ساختي سنگ‌هاي آتشفشاني شرق نهاوند (پهنه سنندج-سيرجان)

The geochemical and tectonic characteristics of the volcanic rocks in the east of Nahavand area (Sanandaj-Sirjan zone)

منطقه شرق نهاوند از لحاظ تقسیم‌بندی تكتونیكی، بخشی از پهنه سنندج-سیرجان محسوب می‌شود. بر اساس مطالعات پتروگرافی و ژئوشیمی،‎ این سنگ‌ها طیفی از بازالت، آندزیت-بازالت، آندزیت، تراكی‌آندزیت و داسیت را نشان می‌دهند. بافت‌های غالب مشاهده شده در این مجموعه سنگی شامل: پورفیری، گلومروپورفیری، میكرولیتیك حفره‌دار، هیالومیكرولیتی و شانه‌ای است. از ویژگی‌های بارز در این منطقه وجود پهنه‌‌های بسیار وسیع دگرسانی است كه به صورت دگرسانی آرژیلیتی و سریسیتی در آندزیت‌ها مشاهده می‌شود. سریسیت، كائولینیت، كلریت، هماتیت و كلسیت از جمله كانی‌های ثانویه حاصل از دگرسانی هستند. در این سنگ‌ها كانی‌سازی مس به صورت پركننده حفرات و شكستگی‌ها رخ داده است كه به صورت رگه‎‌ایی دیده می‌شود. از جمله‌ كانی‌های موجود در این رگه‎ها می‌توان به مالاكیت، كوولیت، مگنتیت، هماتیت و بورنیت اشاره كرد. نتایج حاصل از مطالعات ژئوشیمیایی نشان می‌دهد كه این سنگ‎ها به سری‌های ماگمایی كالك‌آلكالن و شوشونیتی متعلق هستند. غنی‌شدگی LILE و LREE به همراه تهی‌شدگی HREE و HFSE و ناهنجاری منفی عناصر Nb و Ti همراه با شواهد دیگر مانند: نسبت بالای Th/Yb در این سنگ‌های آتشفشانی، نشان‌دهنده شكل‌گیری آنها در یك محیط مرتبط با فرورانش در حاشیه فعال قاره‌ای است. سنگ‌های آتشفشانی نهاوند در محدوده كمان‌های آتشفشانی و نابالغ یا مراحل آغازین كمان آتشفشانی قرار گرفته‌اند كه این خاستگاه با تاریخچه ژئوشیمیایی پهنه سنندج-سیرجان در ژوراسیك تا كرتاسه كاملاً همخوانی دارد.

The studied area is located in east of Nahavand which is a part of Sanandaj-Sirjan zone. The petrographic and geochemical investigations show that, these rocks consist of basalt, andesite-basalt, andesite, trachy-andesite and dacite. Porphyritic, glomeroporphyritic, microlitic, hyalomicrolitic and comb textures are the common textures in the studied volcanic rocks. Two alteration zones including: argillitic and sericitic zones developed in this region. Alteration products are sericite, kaolinite, chlorite, hematite and calcite. Copper mineralization has occurred primarily in these rocks as filling voids and fractures. Malachite, covellite, magnetite, hematite and bornite are found within the veins. The geochemical data show that these rocks are related to calc-alkaline and shoshonitic magma series. Enrichment in LILE and LREE and depletion in HREE and HFSE with negative anomalies of Ti, Nb along with other evidences, such as high Th/Yb and their position on the tectonic discrimination diagrams indicate that the volcanic rocks in discussion were emplaced into the subduction zone related to an active continental margin setting. The Nahavand volcanic rocks lie in young and immature volcanic arcs or in the initial stages of volcanic arc formation. This situation is consistent with geological history of Sanandaj-Sirjan zone during the Jurassic to the Cretaceous ages.