نگرشي بر جايگاه واهميت سنت تاريخ نويسي محلي ايراني

Exploration of the Roleand Importance of Iranian Traditional Local Historiography

چكيده تاريخ نويسي محلّي، در كنار ساير گونه هاي تاريخ نويسي، يكي از زمينه هايي بوده‌است كه مورخان ايراني آن را آزموده و آثار ارزنده اي پديد آورده اند. اين نوع تاريخ نگاري، با محوريّت مكان نگاري، آگاهي هاي ارزشمندي در باب حيات اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي، تاريخ، جغرافيا، حكّام و فرمان روايان و تحولات سياسي يك شهر و ناحيه اي خاص ارايه مي دهند كه در ديگر گونه هاي تاريخ نگاري، نظير تواريخ عمومي و يا سلسله اي، كمتر ديده مي شود. در واقع، نوعي تاريخ اجتماعي يا تمدني و، خيلي ساده تر، نوعي شهرشناسي به شمار مي روند. امروزه، در پژوهش هاي تاريخي با رويكرد اجتماعي و تمدني، تاريخ هاي محلّي جايگاه برجسته اي يافته و در كنار ديگر منابع و متون در ترسيم چهره شهرها و بررسي تحولات اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي نواحي مختلف، گزارش-هاي آنها بسيار راهگشاست. در اين مقاله با بررسي جايگاه، ويژگي ها و مولّفه ها، انگيزه ها و اهداف تاريخ نويسي محلّي ايراني و ارايه فهرستي از تاريخ هاي محلّي در باب شهرهاي ايران، بر اين نكته تاكيد مي گردد كه اين گونه تاريخ نويسي، به رغم فراز و فرود هاي آن، به صورت يك سنّت مستمر توسط مورخان ايراني از سده سوم تا دوره معاصر تداوم داشته و جايگاه ويژه اي در رويكرد زيست-بوم نگارانه به تاريخ داشته‌است.

Abstract Local historiography along with other types of historiography has been one of the areas in which Iranian historians have tested it and created valuable works. These types of histories with a focus on topography offer valuable knowledge about social life, economy, culture, history, geography, rulers and ruling political developments in an special area that can be less seen in other types of historiography such as General Chronicles or dynasty historiography. In fact, they are a kind of social history or civilization history and a much simpler type of Urbanology.Today, in the studies of history with the socio-cultural approach, local histories have gained a remarkable position and besides the other sources and texts portray the city and explore the social, economic and cultural areas in different regions, their reports are very revealing. In this paper by studying the position, features and components, the motives and targets of Iranian local historiography and by presenting a list of local histories about Iranian cities, it is emphasized that this type of historiography, despite its ups and downs, has been continued as a tradition by the Persian historians of the third century and persisted to the contemporary era and gained a special place in the ecosystem approach to historiography.