بررسي حوادث تاريخي بويراحمد در سروده هاي محلي عصر قاجار(1308- 1208 هجري قمري)

(A Review of the Historical Events of Boyer Ahmad in Local Songs of Qajar Era(1208 – 1308 A

بويراحمد، از اقوام قديمي ايران و بزرگ ترين قبيله لر است كه از بهبهان تا كوهپايه‌هاي دنا سكونت دارند. درعصر قاجار، حوادث و اتفاقات زيادي در حيات سياسي- اجتماعي اين قوم رخ داده، كه تنها اندكي از آنها در سروده‌هاي محلي ضبط شده است. از اواخر زنديه تا پايان پادشاهي ناصرالدين شاه چند تن از اشخاص مشهور بويراحمد، مانند هادي‌خان و شاهين‌خان، حاكميت منطقه را برعهده داشتند كه بخشي از حوادث سياسي آنان در مرثيه‌هايي كه در سوگ‌شان سروده شده و بر سنگ مزار آنان حك گرديده، انعكاس يافته‌است. خداكرم‌خان بويراحمدي كه با حاكمان معروف فارس،‌‌ چون فرهاد ميرزا معتمد الدوله و فرزندش سلطان اويس ميرزا احتشام الدوله، دوستي نزديك داشت، خود شاعر شهير محلي بود كه بخشي از رخدادهاي بويراحمد را در اشعارخويش انعكاس داد‌ه‌‌ است. شاعران گمنام ديگر نيز در توصيف وقايع آن روزگار - خاصه جنگ‌هاي خداكرم خان و فرزندانش - اشعار بسيار سروده‌‌ اند ، كه معدودي از آنها ضبط و سينه به سينه انتقال يافته‌ است. از آنچه كه تا امروز در مكتوبات و منقولات محلي بر جاي مانده برمي‌آيد كه وقايع مهم و شخصيت‌هاي موثر در ذهن و زبان عامه و شاعران اين قوم محفوظ و بازتاب داشته است. اشعار و سروده هاي موجود، هم به زبان فارسي است و هم به گويش محلي (= لري بويراحمدي). اين مقاله، بر مبناي روش تحقيق تاريخي و شيوه توصيفي - تحليلي، به بازتاب حوادث تاريخي بويراحمد در فاصله زماني مورد نظر پرداخته است. بخشي از سروده‌هايي كه در اين مقاله بررسي شده، پيش تر در برخي منابع محلي آمده و بخشي ديگر در نتيجه تحقيقات ميداني نگارنده‌گان كشف و تدوين شده است. مفروض مقاله اين است كه بويراحمدي‌ها در باب رخدادهاي مهم سياسي، اجتماعي، نظامي و نيز شخصت‌هاي بزرگ و مشهور خود به سرايش اشعار پرداخته و حماسه سرايي كرده‌ اند. در نتيجه، بايد دانست كه بويراحمدي‌ها ادب عاميانه ويژه‌اي را درباب حوادث تاريخي و سرنوشت ساز و افراد موثر و بارز به ظهور رسانيده‌اند، كه خود جزيي از فرهنگ و سنن عاميانه محسوب مي‌شود.

Boyer Ahmad is one of the old Iranian tribes and the greatest tribe of Lor who live from Behbahan to the foothills of Dena mountain. In Qajar era a lot of events had happened in their socio-political life of this tribe that only a few of them were recorded in local songs. Since the late of Zandieh until the end of the reign of Naser-o-Dinshah several famous people of Boyer Ahmad such as Hadi Khan, Shaheen Khan, were the local authority of the region and that part of their political events are reflected in the Requiem, which was written in their grief and was carved on gravestones. Khoda Karam Khan Boyer Ahmadi had a close friendship with famous governors of Fars province such as Farhad Mirza Moetamed-o-Dowla and his son Sultan Owais Mirza Ehtesham-o-Dowla, was a local famous poet and some parts of the events of Boyer Ahmad are reflected in his poetry. Other unknown poets describe the events of the day - especially wars KhodaKaram Khan and his descendants – have written a lot of poems and a few have been recorded and transmitted orally, chest by chest. What remains to this day in local and traditional literature, suggests that important events and influential personalities are reserved and reflected in the mind and language of the public and poets of this tribe. Poems and songs are available both in Persian and in the local dialect (= Lory of Boyer Ahmad). This article is based on research of historical and descriptive - analytical, to reflect historical events of Boyer Ahmad at the desired interval. Some parts of the poems that were studied in this article were earlier in some local resources and other parts were the result of the authorʹs field research, developed. The supposition of the article is that Boyer Ahmadians about important political, social, and military events and big and famous personalities wrote poems and epic poems. As a result, it must be known that Boyer Ahmadians have had a special folk literature about important historical events and influential people, that is a small part of the culture and customs of the public.