بررسي جامعه‌شناختي عوامل موثر بر مصرف فرهنگي: با تاكيد بر مطالعه كتاب در شهر اهواز

Sociological Investigation of Factors Influencing cultural Consumption: The Case of Reading Practice in Ahvaz City

هدف: هدف اساسي پژوهش حاضر، بررسي جامعه‌شناختي عوامل موثر بر مطالعه غيردرسي در شهر اهواز است. پژوهش حاضر از ميان عوامل مختلف، بر نقش انواع سرمايه (سرمايه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي) بر ميزان مطالعه افراد تاكيد دارد. روش: جامعه آماري اين پژوهش كليه ساكنان شهرستان اهواز است كه بين سنين 15 تا 70 سال قرار دارند. از بين آنها 400 نفر با استفاده از روش نمونه‌گيري تصادفي طبقه‌اي انتخاب گرديد. روش تحقيق اين پژوهش، پيمايش بوده و داده ها با استفاده از ابزار پرسشنامه گردآوري شدند. تجزيه و تحليل داده‌ها نيز با نرم‌افزارspss16 انجام شد. يافته‌ها: نتايج توصيفي نشان داد كه ميزان مطالعه در بين جامعه مورد تحقيق در حد پاييني است. 43 درصد افراد فاقد مطالعه آزاد در طول هفته هستند. و تنها 25/1 درصد بيشتر از 4 ساعت مطالعه در هفته را گزارش داده‌اند. نتايج آزمون ضريب همبستگي پيرسون نيز حكايت از آن دارد كه بين هر سه نوع سرمايه يعني سرمايه فرهنگي و ابعاد آن (فرد، خانواده و محيط)، سرمايه اقتصادي و سرمايه اجتماعي با ميزان مطالعه رابطه معني‌دار و مثبت وجود دارد. بدين معني كه افرادي كه داراي ميزان بالاتري از سرمايه‌ها هستند، بيشتر از ساير افراد به مطالعه مي‌پردازند. همچنين بين انواع سرمايه‌ها نيز رابطه معني‌دار وجود دارد. نتايج تحليل رگرسيون نيز نشانگر آن است كه متغير هاي مستقل قادر به تبيين 39/0درصد از واريانس مطالعه هستند. ارزش/اصالت: امروزه مصرف كالاي فرهنگي خصوصاً كتاب و ساير كالاهاي خواندني نظير روزنامه و مجلات عاملي موثر در تسريع فرآيند توسعه اجتماعي و فرهنگي جوامع است. اما همان گونه كه نتايج پژوهش حاضر نيز نشان مي‌دهد ميزان مطالعه در جامعه ايران كه جامعه‌اي در حال توسعه محسوب مي‌گردد، بسيار اندك است. بر اين اساس شناخت عواملي كه در ايجاد و تداوم چنين پديده‌اي موثرند از اهميت به‌سزايي برخوردار است. نتايج اين پژوهش مي‌تواند به مسيولان نهادهاي فرهنگي كشور كمك كند تا با شناخت كافي از عوامل موثر بر مطالعه، در جهت ايجاد و تقويت فرهنگ مطالعه و خروج از تنگناهاي موجود در اين حوزه گام بردارند.

Purpose: This study aims at the sociological investigation of the factors influencing none-instructive reading practice in Ahvaz city. This paper concentrates on the role of forms of capital (economical, social, and cultural) on book reading, and for this, applies Pierre Bourdieu’s theory of cultural consumption. Methodology: In this research, I used survey method for receiving the aims and data were collected with a researcher-made questionnaire. Data were analyzed by SPSS16 software. Population of this study was all literate inhabitants of Ahwaz city that were randomly selected by cluster sampling method. Findings: Results showed a significant relationship between dimensions of cultural capital, social capital, and economic capital with reading practice of individuals. In other words, increase in individual’s level of capitals (in its three dimensions) was associated with an increase in the time that individual expending for reading. Furthermore, there was significant relationship between types of capitals. Also, Results of multi-variable regression has shown that independent variables can explain 0.39 percent of dependent variables. Originality/Value: Today, consumption of cultural products particularly books is an index indicating the level of cultural development in different countries. Hence, investigation of factors that affect this phenomenon is of importance for policy makers of cultural domain.