آيروني در شطحيات بايزيد بسطامي

Irony in Bayazid Bastamiʹʹs Shathiyat

آيروني يكي از صناعات ادبي است كه در چارچوب سخني متناقض نمود و ظهور پيدا مي‌كند. آيروني براي بيان معنايي برجسته و دلالت بر مدلولي خاص به كار مي رود و در نتيجه موجب برجستگي بخشي از كلام مي‌شود. اين صنعت به طور نهاني در قالب طنز، كنايه، مدح و ذم، در راه بيان مضمون در گستره بلاغت سخن گام برمي‌دارد. اين پژوهش درصدد است با روشي تحليلي-توصيفي، جايگاه آيروني را در شطحيات بجامانده از بايزيد بسطامي تبيين كند. بايزيد بسطامي، شطحيات بحث برانگيزي بنا بر عرفان و زهد آميخته به عشق بيان كرده است. در اين مقاله ابتدا مفهوم آيروني، طنز و وجوه سوررياليستي آن، مشخص شده، پس از آن شطحيات بنا بر چارچوب ساختاري خود بازنموده مي‌شود. با تامل در زبان شطحيات و قرينه‌هاي آن مي توان دريافت كه مقام معرفت با سوررياليسم نيز در پيوند است. در پايان اين جُستار، شطحيات متناقض نما و فراواقع، بر اساس صنعت آيروني و در چارچوب مباني تصوف و مقامات عرفاني مشخص و تبيين مي‌شود.

Irony is a figure of speech which refers to the expression of the meaning by using a language which signifies the opposite. Irony is used to express a prominent meaning and to signify a special signified, and it results in highlighting a specific part of the discourse. This figure of speech expresses the meaning implicitly through satire, metonymy, praising and blaming and contributes to the rhetoricity of the text. This research using a descriptive analytic approach aims at explaining the status of irony in Bayazid Bastamiʹs Shathiyat. Bayazid Bastami has controversial Shathiyat rooted in mysticism and ascetisim accompanied by love. In this article, the concepts of irony, satire, and surrealism aspects are defined at first. Then, Shathiyat will be represented in their structural framework. By reflecting on the language in Shathiyat and their symmetries we can understand that wisdom or knowledge is related to surrealism too. Finally, surreal and paradoxical Shathiyat will be illustrated and explained within the principles of Sufism and mysticism.