نسبت دين و فرهنگ از منظر استاد مرتضي مطهري

The Relationship between Religion and Culture from the Perspective of Ayatollah Motahari

فرهنگ از منظر استاد مطهري، در يك معناي خاص، به معناي اندوخته هاي معنوي اسلام است و نسبت با اسلام، كه ديني فرهنگ ساز است، ذيل دين قرار مي گيرد. اما فرهنگ در يك معناي عام، به عنوان بعد معنوي تمدن و با رويكردي انسان شناسانه، مجموعه اندوخته هاي معنوي يك ملت و جامعه است كه داراي تعاملي دو سويه با دين است؛ تعاملي كه مبتني بر حقيقت و حقيقت جويي است. بر اساس اين تعامل دو سويه، دين با تاييد مقوله هايي از فرهنگ هاي مختلف، فرآورده هاي صحيح و حقيقي را تغذيه مي كند و چون خود نيز شعار هايش مبني بر حقيقت است و نسبت به رنگ و نژاد و طبقه، بي رنگ و «لابشرط» است، اقوام و مليت هاي مختلف بر اساس حقيقت جويي به استقبال معرفتي آن مي روند. انسان شناسي مبتني بر نظريه فطرت حقيقت جويانه، جامعه شناسي مبتني بر نوع واحد جوامع، معرفت شناسي مبتني بر ادراكات حقيقي و مطلق نيز مباني اين ديالوگ را تبيين مي كنند. دين اسلام، دين حيات و زندگي است. بر اساس اين حيات، داراي دانايي و توانايي است كه مدار جذب و دفع فرهنگي اسلام را شكل مي دهند. تقسيم فرهنگ به والا و عاميانه، بي مكاني و بي زماني حقايق ديني، نخبه گرايي فرهنگي، نگاه مثبت به نقش مردم در مخاطب شناسي و فضاي باز فرهنگي از ديگر ويژگي هاي انديشه فرهنگي استاد مطهري است.

According to Ayatollah Motahari, culture has a particular meaning; that is, the spiritual asset of Islam and it is considered to have association with Islam, which is a culture-creating religion. However, in its broad sense, culture, which represents a spiritual aspect of civilization having an anthropological approach, is the spiritual asset of nation and society, which has a twofold interaction with religion; an interaction based on truth and truth seeking. According to this twofold interaction, religion which approves the categories of different cultures, produces right and real results. Motahari’s slogans are based on truth and he avoids discriminating on the grounds of race, class and color. Therefore, seekers after truth from different races and nationalities readily accept his ideas. Anthropology based on the theory of truth-seeking nature, sociology based on the unique type of communities and epistemology based on true and absolute perceptions explain the foundations of this dialogue. Islam is a religion for life according to which this religion has knowledge and ability which give form cultural dynamic of attraction and repelling. Dividing culture into high and popular, considering religious facts to have no time or place, cultural elitism, having a positive view about the role of people in reaching the audience and the open cultural environment are other features of Ayatollah Motahariʹs cultural ideas.