ارزيابي وضعيت كيفي درياچه سد دز با استفاده از شاخص WQI و TSI

Assessing Dez Dam reservoir water quality by application of WQI and TSI indices

زمینه و هدف: سد دز بر روی رودخانه دز در استان خوزستان قرار دارد. در مطالعه میدانی پارامترهای هدایت الكتریكی (EC)، نیترات(NO3)، آمونیوم (NH4)، فسفات (PO4)، كدورت (Turbidity)، كل جامدات(TS)، قلیاییت(Alkalinity)، كلیفرم(Coli)، دما، اكسیژن محلول(DO)، اكسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی(BOD5)، كلروفیل آ  (Colloropill) و دیسك سچی(Secchi disk) در پنج ایستگاه در عمق‌های 0، 2/5، 5 ، 10، 25 و 50 برای سال آبی 90-89 اندازه‌گیری شدند. روش بررسی: از میان انواع شاخص‌ها، شاخص WQI و‌ TSI جهت بررسی وضعیت كیفی و تروفیك آب در ایستگاه‌های مختلف استفاده گردیدند و با توجه به ویژگی‌های مشترك بدست آمده از نتایج‌، پهنه‌بندی ایستگاه‌ها در محیط GIS انجام شد. یافته‌ها: تحلیل نتایج نشان داد كه بیشترین و بهترین شاخص كیفی آب مخزن با مقدار 61 برای ایستگاه دوم تقریبا در وسط مخزن در دی‌ماه و كمترین آن در ایستگاه ورودی به مخزن با مقدار 46 در فروردین ماه است. همچنین شاخص وضعیت تروفیك دریاچه در حالت مزوتروفیك و یوتروفیك در بهار و تابستان متغیر است ولی در بقیه فصول وضعیت نسبتا ثابتی دارد. علت این تغییرات بهم خوردن سیستم لایه‌بندی دمایی است. نتیجه‌گیری: با توجه به‌ بررسی نتایج آزمایشگاهی و ارزیابی مقادیر شاخص‌های كیفی، آب مخزن دز جهت انواع مصارف عمومی مطلوب بوده و فقط جهت شرب نیاز به تصفیه پیشرفته دارد. همچنین در صورت تداوم ورود منابع آلاینده، مشكل تغذیه‌گرایی، كیفیت آب دریاچه را تهدید می‌نماید. وقوع این پدیده می‌تواند سبب ایجاد محدودیت‌های جدی در قابلیت كاربری آب، افزایش كدورت، تولید مواد سمی و افزایش نرخ رسوب‌گذاری گردد.

Background and Objectives: Dez dam located on Karun River is one of the largest Iranian dams. In a field study, EC, NO3, NH4, PO4, turbidity, TS, alkalinity, coli, temperature, chlorophyll a, DO, BOD5, and Secchi disk (at depths of 0, 2.5, 5, 10, 25, and 50 m)were measured at five sampling points during 2011-2012 water year. Materials and Methods: Water Quality Index and TSI were calculated for all sampling points and quality zonation was conducted in GIS. Results: It was found that the best water quality index for reservoir water is at second sampling point with amount of 61 situated at the center of reservoir, and the worst index is at entering point to the reservoir with amount of 46 in April. The main reason of changes was turnover of thermal stratification. Conclusion: The laboratory analysis and assessing the quality indices revealed that the Dez reservoir water is suitable for variety of public uses, however, it needs advanced treatment for drinking purpose. Moreover, in the case of continuity of pollutant entrance into the reservoir, the eutrophication risk would threaten the reservoir water quality. Eutrophication occurrence will cause serious limitations in water use applicability, increase turbidity, produce toxic materials, and increase sedimentation regime.