مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري

چكيده فارسي :

از ابتدای شرح سندرم متابولیك به شكل امروزین آن توسط Reavenدر سال 1988 اجزای این سندرم كه چاقی شكمی، پرفشاری خون، هیپرتری‌گلیسیریدمی، كاهش HDL و مقاومت به انسولین هستند با تركیب‌های مختلف توسط مجامع جهانی مانند WHO، IDF، EGIR و AACE برای تشخیص آن برشمارده شده‌اند. روی‌هم رفته كارآیی این نظام‌های تشخیصی از بابت قدرت پیش‌آگهی‌دهنده دو پی‌آمد مهم سندرم متابولیك یعنی دیابت و بیماری قلبی_ عروقیتقریباً مانند هم بوده‌اند از بابت توان بیماریابی نیز كمابیش مثل هم هستند. براساس هریك از این معیارها شیوع سندرم متابولیك در همه جای دنیا به خصوص در زنان و در گروه‌های سنی بالاتر به شدت رو به افزایش است و عوامل مختلفی كه مهم‌ترین آن‌ها چاقی و افزایش سن جوامع هستند در این افزایش شیوع دخالت دارند. در پاتوژنز این سندرم عوامل و مسیرهای گوناگونی برشمارده شده‌اند كه مهم‌ترین آن‌ها مقاومت به انسولین و نقش واسطه‌های آماسی است. مطالعات مختلف رابطه‌ی هیپرانسولینمی و مقاومت به انسولین و نیز افزایش واسطه‌های آماسی همچون CRP را با بروز و پیشرفت سندرم متابولیك به خوبی نشان داده‌اند. سندرم متابولیك غیر از دو پی‌آمد اصلیش یعنی دیابت و بیماری‌های قلبی _عروقی، با عوارض بسیار دیگری همچون كبد چرب،‌ استئاتوز كبدی، سیروز كبدی، نارسایی مزمن كلیه، آلبومینوری، هیپریوریسمی و نقرس، سندرم تخمدان پلی‌كیستیك و سندرم آپنه هنگام خواب نیز مطرح است. درمان سندرم متابولیك در واقع درمان اجزای آن یعنی پرفشاری خون، دیس‌لیپیدمی و چاقی است. در این راستا مطالعات بزرگ متعددی بر روی نقش گرو‌ه‌های مختلفی از داروها از جمله بی‌گوانید‌ها، تیازولیدین‌دیون‌ها، آكاریوز، داروهای گروه ACE.1 و ARB و استاتین‌ها در پیش‌گیری از بروز دیابت و بیماری‌های قلبی انجام شده و در حال انجام است. در هر حال هنوز خط مقدم درمان سندرم متابولیك اصلاح‌ شیوه زندگی یعنی داشتن برنامه‌ غذایی سالم و فعالیت بدنی منظم در جهت كاهش وزن است و در صورت بروز نیاز به مصرف دارو كارآمدترین دارو متفورمین بوده‌است. در موارد چاقی شدید كه به روش‌های فوق پاسخ ندهد درمان جراحی كمك‌كننده خواهد بود. در سال‌های اخیر شبهاتی در مورد اهمیت تشخیص سندرم متابولیك مطرح‌شده اما هنوز اهمیت مجموعه این عوامل خطر و لزوم رفع آن‌ها مورد تایید همگانی است.