بررسي عوامل مؤثر بر توليد پسماند بيمارستان امام خميني‌(ره) كرج و تحليل پيش‌بيني روند توليد آن با استفاده از مدل سري زماني ARIMA

The survey of effective factors on waste generation in Emam Khomaini hospital in Karaj and the analysis of the rate estimation using time series model ARIMA

زمینه و هدف: به‌دلیل وجود عوامل خطرساز و بیماری‌زا در پسماندهای بیمارستانی، این پسماندها نیاز به مدیریت دقیق و ویژه دارند. لذا هدف از این تحقیق، بررسی كمی و كیفی و هم‌چنین پیش‌بینی روند تولید پسماند بیمارستان امام خمینی(ره) كرج در آینده است. روش بررسی: با نمونه‌برداری ماهانه از پسماندهای عادی، عفونی، دارویی و نوك تیز و برنده بیمارستان طی چهار سال (1389 الی 1392)، میزان كل پسماند و درصد انواع پسماند مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: میانگین كل پسماند تولیدی طی چهار سال بیش از دو برابر افزایش داشته است. از بین انواع پسماند، بیش‌ترین میانگین‌های ماهانه به‌ازای هر تخت مربوط به پسماندهای عادی و عفونی بوده و به ترتیب 48/3 و 46/5 درصد از كل پسماند تولیدی طی چهار سال را بهخود اختصاص داده‌‌اند. هم‌چنین بیش‌ترین و كم‌ترین میزان تولید پسماند مربوط به فروردین و شهریور ماه بوده است. نتایج آنالیز واریانس نشان داد كه روند افزایشی تولیدی پسماند طی سال‌های مورد مطالعه اختلاف معنی‌داری دارند (0/001>P). نتایج آنالیز سری زمانی ARIMA، بیانگر ادامه روند افزایشی تولید پسماند تا 6/3 (kg/ bed. day) در آذرماه 1393 است. نتیجه‌گیری: تولید پسماند در بیمارستان امام خمینی(ره) كرج با افزایش میانگین تولید از 2/98 به kg/ bed. day) 4/44) به ترتیب در سال‌های 1389 و 1392 نشان‌دهنده روند افزایشی در تولید پسماند است. مدل سری زمانی ARIMA افزایش 1/5 برابری تولید پسماند در پاییز 1393 را نسبت به میانگین چهار‌ساله نشان داد كه این پیش‌بینی‌ روند تولید پسماند برای برنامه‌ریزی، بهینه‌سازی منابع مورد نیاز و طراحی كلی استراتژی مدیریت پسماند بیمارستانی بسیار مفید است.

Background and Objectives: Although amount of hospital waste generation is less than urban waste generation, but because of health risks involved, these wastes need to be managed precisely and specifically. Therefore, the purpose of this study was to survey quality and quantity of waste generation in Emam Khomaini Hospital, Karaj, Iran and to estimate its generation process in future. Materials and Methods: the total amount of different waste percentage and its weight were examined and analyzed through monthly sampling from segregated waste (including general, infectious, pharmaceutical, and sharp wastes) in Emam Khomaini Hospital in Karaj during four years (2010-2013). Results: the hospital waste generation rate became double during four years of study. Among different types of waste, the highest monthly averages per bed for general and infectious waste was 48.3 and 46.5% respectively. In addition, the most and least amount of waste generation was observed in April and September respectively. Analysis of variance showed that the increasing trend of waste generation had a significant difference (P<0.001). Moreover, the estimate of waste generation process through ARIMA time series model represented continuation of increasing trend of waste generation up to 6.3 (kg bed-1 day-1) on December 2014. Conclusion: Waste generation in Emam Khomaini’s hospital follows an increase trend ( average generation from 2.98 to 4.44 kg bed-1 day-1 in 2010 to 2012 respectively, reflecting the increasing trend in the waste generation. ARIMA time series model shows that the waste generation rate would be 1.5 fold more in autumn 2014. Estimate of waste generation is necessary for planning and designing of waste management.