بررسي اثر تاريخ كاشت بر دو اكوتيپ رازيانه (Foeniculum vulgar L. ) در شرايط آب و هوائي مشهد

Investigation of Possibility of Fennel (Foeniculum vulgar L.) Autumnal Sowing in Mashhad Condition

به‌منظور ارزیابی كشت پاییزه رازیانه در شرایط آب و هوایی مشهد، آزمایشی در سال‌های زراعی 83-1382 و 1384 – 1383 در مزرعه تحقیقاتی دانشكده كشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، بصورت كرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوك‌های كامل تصادفی با سه تكرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل دو اكوتیپ بومی رازیانه (كرمان و خراسان) و سه تاریخ كاشت (مهر، آذر و اسفند) بود. بذر گیاهان رازیانه تنها در سال زراعی 1383 – 1382 كاشته شدند و در سال زراعی بعد، گیاهان از بخش‌های باقیمانده ساقه در مجاورت سطح زمین مجدداً رشد كردند. نتایج نشان داد كه در پایان سال زراعی اول، تعداد بوته باقی مانده در تاریخ كاشت اسفند تقریباً 3 برابر كاشت اول بود. در سال زراعی دوم، تعداد بوته باقی مانده در كاشت اسفند 5/6 برابر كاشت مهر و 7/2 برابر كاشت آذر بود. در هر دو سال زراعی بین دو اكوتیپ كرمان و خراسان از نظر تعداد بوته باقیمانده در انتهای فصل رشد تفاوت معنی‌داری وجود نداشت. در سال دوم علی‌رغم معنی‌دار نبودن اثر تاریخ كاشت و رقم بر وزن خشك و تعداد شاخه‌های اولیه و ثانویه در گیاهان كاشت مهر، از نظر این صفات دارای برتری نسبت به گیاهان كاشت آذر و اسفند بودند. تعداد چترهای بدون دانه در كاشت مهرماه 4/3 برابر گیاهان كاشت آذرماه و 8/8 برابر گیاهان كاشت اسفندماه بود. اثر تاریخ كاشت بر وزن دانه در بوته معنی‌دار نبود، با این وجود وزن دانه در گیاه در كاشت مهر بیشتر از كاشت آذر و اسفند بود. در سال اول آزمایش بیشترین عملكرد در تاریخ كاشت مهر (7/68 گرم در مترمربع) و كمترین آن در تاریخ كاشت اسفند (5/20 گرم در مترمربع) بدست آمد، در صورتی‌كه در سال زراعی دوم بیشترین و كمترین عملكرد به ترتیب در تاریخ كاشت اسفند و مهر با 3/45 و 2/14 گرم در متر مربع حاصل شد.

In order to investigate the possibility of Fennel autumnal sowing in Mashhad condition, 2 sets of experiments were conducted in Agricultural College, Ferdowsi University of Mashhad in 2003-2005. This experiment was performed in the manner of Split Blocks based on completely randomized Blocks with three replications. Treatments were two fennel ecotypes (Khorasan and Kerman) and three planting dates (October, December and March). Fennel seeds only were planted in 2003 and in next year, plants were grown of remains parts of stem in surface of soil. Results showed in end of first years, number of remain plant in March planting dates, three times of October planting dates. In second years, number of remain plant in March planting dates 6.5 and 2.7 times October and December planting dates, respectively. Number of remain plant between Khorasan and Kerman ecotypes were not significantly different in two years. However, effects of planting date and ecotype on dry matter and number of primary and secondary branches were not significant but plant of October planting dates superior to the plant of December and March planting dates. Number of umbel without seed in October planting dates was 3.4 and 8.8 times of December and March planting dates. In spite of weight of seed in October planting dates highest than December and March planting dates, effect of planting dates on weight of seed in plant was not significant. In first year highest and lowest yield were obtained in October (68.7 gr/m2) and March (20.5 g/m2) planting dates. But in second year maximum and minimum of yield were obtained in March and October planting dates with 45.3 and 14.2 g/m2, respectively.